HST Social Science: Online Study Materials-Indus Valley Civilisation

• സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരം നിലനിന്ന കാലഘട്ടം ബി.സി.3000 മുതൽ ബി.സി.1500 വരെ
• വെള്ളപ്പൊക്കങ്ങളുടെ മാതാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന നദി – സിന്ധു
• സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് ആദ്യമായി പരാമർശിച്ചത് – ചാൾസ് മേസൻ (1842)
• സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരത്തിന് ആ പേര് നൽകിയത് – സർ ജോൺ മാർഷൽ
• സിന്ധു നദീതടസംസ്കാരത്തിന്റെ ഉത്ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയത് – സർ ജോൺ മാർഷൽ
• ഇന്ത്യൻ പുരാവസ്തു ശാസ്ത്രത്തിന്റെ പിതാവ് – അലക്സാണ്ടർ കണ്ണിങ്ഹാം
• ഇന്ത്യൻ പുരാവസ്തു വകുപ്പ് ആരംഭിച്ചത് ഏത് വൈസ്രോയിയുടെ കാലത്താണ് – കാനിങ് പ്രഭു (1861)
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥാപകൻ – അലക്സാണ്ടർ കണ്ണിങ്ഹാം
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ നിലവിൽ വന്ന വർഷം – 1861
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ ഡയറക്ടർ ജനറൽ – അലക്സാണ്ടർ കണ്ണിങ്ഹാം
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യകാല ആസ്ഥാനം – കൽക്കട്ട
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഇപ്പോഴത്തെ ആസ്ഥാനം – ന്യൂഡൽഹി
• സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരം ഇന്ത്യ പാകിസ്ഥാൻ രാജ്യങ്ങളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
• വ്യാപിച്ചുകിടന്നത് – വടക്ക് ജമ്മുവിലെ മാണ്ട് മുതൽ തെക്ക് മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ദെയ്മാ ബാദ് വരെ
• സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരത്തിന്റെ പ്രധാന പ്രത്യേകത – നാഗരാസൂത്രണവും നഗരവത്കരണവും
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആഭരണ നിർമ്മാണത്തിനായി ഉപയോഗിച്ച ലോഹസങ്കരം – ഇലക്ട്രം
• സിന്ധു നദീതട വാസികൾ റോഡുകൾ നിർമ്മിച്ചിരുന്നത് ഏത് ആകൃതിയിലാണ് – മട്ടകോൺ
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ഇണക്കിവളർത്തിയിരുന്ന മൃഗം – നായ
• സിന്ധു നദീതട നിവാദികൾക്ക് അന്യമായിരുന്ന മൃഗം – കുതിര
• സിന്ധു നദീതട നിവാദികൾക്ക് അന്യമായിരുന്ന കാർഷിക വിള – കരിമ്പ്
• സിന്ധു നദീതട നിവാദികൾ ചെസ്സിനെ വിളിച്ചിരുന്ന പേര് – സെന്റ്
• ഇന്ത്യയിലെ വെങ്കലയുഗ ചെമ്പ് യുഗ സംസ്കാരത്തെ മെലൂഹ എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചത് – സുമേറിയക്കാർ
• മെസപ്പൊട്ടോമിയക്കാർ പരുത്തിയെ വിളിച്ചിരുന്ന പേര് – സിൻഡം
• ഇന്ത്യയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുള്ള സ്ഥലം – ഗുജറാത്ത്
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആരാധിച്ചിരുന്ന പുരുഷ ദൈവം – പശുപതി ശിവൻ
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആരാധിച്ചിരുന്ന സ്ത്രീ ദൈവം – മാതൃദേവത
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആരാധിച്ചിരുന്ന പക്ഷി – മാടപ്രാവ്
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആരാധിച്ചിരുന്ന വൃക്ഷം – ആൽമരം
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആരാധിച്ചിരുന്ന മനുഷ്യനും മൃഗവും ചേർന്ന രൂപം – യൂണികോൺ
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികളുടെ ഭാഗ്യചിഹ്നം – സ്വസ്തിക
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ അളവുതൂക്കങ്ങൾക്കായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന സംഖ്യ – 16
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ച ലോഹം – ചെമ്പ്
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾക്ക് അന്യമായിരുന്ന ലോഹം – ഇരുമ്പ്
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികളെ വിളിച്ചിരുന്ന പേര് – ദ്രാവിഡർ
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ലിപി – ചിത്ര ലിപി
• സിന്ധു നദീതട നിവാസികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിഹ്നം – കുശവന്റെ ചക്രം
• ലോകത്തിലാദ്യമായി പരുത്തിക്കൃഷി നടത്തിയ ജനവിഭാഗം – സിന്ധു നദീതട നിവാസികൾ

ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയവർ

• 1921-ൽ പഞ്ചാബിലെ ഹാരപ്പയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ദയറാം സാഹ്നി
• 1922-ൽ സിന്ധിലെ മോഹൻജദാരോയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ആർ.ഡി.ബാനർജി
• 1927-ൽ ബലൂചിസ്ഥാനിൽ സുട്കാജൻഡോറിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ആർ. എൽ. സ്റ്റെയിൻ
• 1929-ൽ സിന്ധിലെ അമ്റിയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – എം.ജി. മജൂംദാർ
• 1931-ൽ സിന്ധിലെ ചാൻഹുദാരോയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – എം.ജി. മജൂംദാർ
• 1931-ൽ ഗുജറാത്തിലെ രംഗപൂരിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – എം. എസ്.വാട്സ്
• 1935- ൽ സിന്ധിലെ കോട്ട് ദിജിയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ഗുറൈ
• 1953-ൽ രാജസ്ഥാനിലെ കാലിബംഗനിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – എ. ഘോഷ്
• 1955-ൽ പഞ്ചാബിലെ രൂപാറിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – വൈ.ഡി.ശർമ്മ
• 1957-ൽ ഗുജറാത്തിലെ ലോത്തലിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – എസ്.ആർ.റാവു
• 1972-ൽ ഗുജറാത്തിലെ സുർകോതാഡയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ജഗത്പതി ജോഷി
• 1973-ൽ ഹരിയാനയിലെ ബൻവാലിയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് – ആർ.എസ്.ബിഷ്
• 1990 -91-ൽ ഗുജറാത്തിലെ ധോളവിരയിൽ ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയതാര് –  ആർ.എസ്.ബിഷ്ത്

• ഇന്ത്യയിൽ ഉദ്ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കും പൗരാണികമൂല്യമുള്ള കെട്ടിടങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും ചുമതലപ്പെട്ട സ്ഥാപനം – ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ (ISI)
• ഇന്ത്യയിൽ പുരാവസ്തു വകുപ്പ് ആരംഭിക്കാൻ മുൻകൈയെടുത്ത വൈസ്രോയി – കാനിങ് പ്രഭു 
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ട വർഷം – 1861
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യകാല ആസ്ഥാനം – കൽക്കട്ട
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ നിലവിലെ ആസ്ഥാനം – ന്യൂഡൽഹി
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ പുതിയ ആസ്ഥാന മന്ദിരം – ധരോഹർ വേൻ
• ആദ്യത്തെ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേയായി നിയമിക്കപ്പെട്ട വ്യക്തി – അലക്സാണ്ടർ കണ്ണിംഹാം
• ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ ഡയറക്ടർ ജനറൽ – അലക്സാണ്ടർ കണ്ണിംഗ്ഹാം
• പുരാവസ്തു വകുപ്പിനെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയും പുരാതന സ്മാരക സംരക്ഷണ നിയമം (Ancient Monuments Protection Act) പാസാക്കുകയും ചെയ്ത വൈസായി – കഴ്സൺ പ്രഭു
• കഴ്സൺ 1902-ൽ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഡയറക്ടർ ജനറലായി നിയമിച്ച വ്യക്തി – ജോൺ മാർഷൽ
• ഹാരപ്പൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ ആദ്യമായി ഉദ്ഖനനം നടത്തുമ്പോൾ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഡയറക്ടർ ജനറൽ – ജോൺ മാർഷൽ

• ഹാരപ്പ പാകിസ്ഥാനിലെ സഹിവാൾ ജില്ലയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
• ഹാരപ്പ നിവാസികൾ പ്രധാനമായും ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ഭക്ഷ്യ ധാന്യം – ഗോതമ്പ്, ബാർലി
• ഋഗ്വേദത്തിൽ ഹാരപ്പയെ പരാമർശിച്ചിരിക്കുന്നത് – ഹരിയുപിയ
• ഹാരപ്പൻ ജനത മുദ്രകൾ നിർമ്മിക്കുവാൻ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന കല്ലുകൾ – സ്റ്റിയറൈഡ്
• ഹാരപ്പൻ ജനത ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന എഴുത്തുവിദ്യ – ബോസ്ട്രോഫിഡൻ

ഹാരപ്പയിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത് :

• ചുട്ടെടുത്ത അടുപ്പ്
• രണ്ട് നിറവീതമുള്ള ആറ് ധാന്യപ്പുരകൾ
• അഴുക്കുചാൽ
• മൃതദേഹങ്ങൾ പെട്ടിയിൽ അടക്കം ചെയ്തതിന്റെ തെളിവുകൾ
• H ആകൃതിയിലുള്ള സെമിത്തേരി
• കല്ലിൽ തീർത്ത സ്ത്രീലിംഗ മാതൃക
• പട്ടി മാനിനെ വേട്ടയാടുന്ന രൂപം
• ശിവലിംഗ ആരാധനയെക്കുറിച്ചുള്ള തെളിവുകൾ

• മോഹൻജദാരോ പാകിസ്ഥാനിലെ സിന്ധ് പ്രവിശ്യയിലെ ലർക്കാന ജില്ലയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
• മോഹൻജദാരോ എന്ന വാക്കിന്റെ അർഥം – മരിച്ചവരുടെ കുന്ന്
• ഏറ്റവും വിസ്തൃതി കൂടിയ സിന്ധു നദീതട പ്രദേശം.
• വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ നശിച്ചതായി കണക്കാക്കുന്ന സിന്ധു നദീതട പ്രദേശം.
• ലോകത്തിലാദ്യമായി ഡ്രയിനേജ് സംവിധാനം ആവിഷ്കരിച്ച നഗരം.

മോഹൻജദാരോയിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത്

• കൊട്ടാരസമാനമായ ക്ഷേത്രം
• ഇഷ്ടിക പാകിയ വഴി
• ഇഷ്ടിക കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഇരുനിലക്കെട്ടിടം
• ക്ഷേത്ര മാതൃകകൾ
• കുളക്കടവ്
• മഹസ്നാനഘട്ടം
• നൃത്തം ചെയ്യുന്ന പെൺകുട്ടിയുടെ വെങ്കല പ്രതിമ
• പശുപതി മഹാദേവന്റെ മുദ്ര അസംബ്ലിഹാൾ
• ധാന്യപ്പുരകൾ
• പുരോഹിതനെന്നു കരുതുന്ന ആളുടെ പ്രതിമ
• എരുമയുടെ പ്രതിമ
• ആടിന്റെ പ്രതിമ
• സിറ്റാഡൽ

• ലോത്തൽ ഗുജറാത്തിലെ അഹമ്മദാബാദിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.
• ലോത്തൽ എന്ന വാക്കിന്റെ അർഥം – മരിച്ചവരുടെ സ്ഥലം
• ലോത്തൽ പശ്ചിമേഷ്യൻ വ്യാപാരവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരം
• ലോത്തൽ സബർമതി നദിക്കും പോഷകനദിയായ ഭൊഗോവയ്ക്കും ഇടയിൽ സ്ഥിതിചെയ്തിരുന്നു
• ഹാരപ്പൻ ജനതയുടെ പ്രധാന കച്ചവട കേന്ദ്രമായിരുന്ന ലോത്തൽ  ഒരു തുറമുഖ നഗരമായിരുന്നു.

ലോത്തലിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത്

• വ്യാപാര ഭവനങ്ങൾ
• സ്ത്രീയെയും പുരുഷനെയും ഒന്നിച്ചടക്കിയതിന്റെ തെളിവുകൾ
• കൂട്ടശവമടക്കലിന്റെ തെളിവുകൾ
• പേർഷ്യൻ ഗൾഫ് സീൽ
• സീൽ
• ചെസ് ബോർഡ്
• ചെമ്പിൽ നിർമ്മിച്ച നായയുടെ രൂപം
• ബട്ടൺ മുദ്ര

• ധോളവിര ഗുജറാത്തിലെ റാൻ ഓഫ് കച്ചിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു
• ധോളവിര ഏറ്റവും ഒടുവിലായി കണ്ടെത്തിയ സിന്ധു നദീതട പ്രദേശം.

ധോളവിരയിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത്

• നഗരത്തെ ചുറ്റി കോട്ടകൾ
• ഏകീകൃത ജലസേചന സൗകര്യം

• കാലിബംഗൻ രാജസ്ഥാനിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു
• കാലിബംഗൻ എന്ന വാക്കിന്റെ അർഥം – കറുത്തവളകൾ/ കരിവളകൾ
• സൈന്ധവ സംസ്കാരത്തിന്റെ മൂന്നാം തലസ്ഥാനം എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കുന്ന സ്ഥലം.

കാലിബംഗനിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത്

• അഗ്നികുണ്ഠത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ
• ആഭരണങ്ങൾ
• കുപ്പിവളകൾ
• ഫാൻസി വസ്തുക്കൾ
• ഉഴവുചാൽ പാടങ്ങൾ
• ചെമ്പ് സാങ്കേതിക വിദ്യ
• ചെമ്പിൽ തീർത്ത കാളയുടെ രൂപം
• എല്ലാ വീടുകളിലും കിണർ എന്ന രീതി
• ഒട്ടകത്തിന്റെ ഫോസിൽ

• രൂപാർ പഞ്ചാബിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു
• മനുഷ്യനോടൊപ്പം നായ്ക്കളെ അടക്കം ചെയ്തിരുന്നതായി കണ്ടെത്തിയിട്ടുള്ള സ്ഥലം
• ചെമ്പിൽ തീർത്ത മഴു കണ്ടെത്തിയ പ്രദേശം

• ബൻവാലി ഹരിയാനയിലെ ഹിസ്സാറിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു
• കൃഷിചെയ്തിരുന്ന പ്രധാന വിളകൾ – ബാർലി, നെല്ല്, കടുക്

ബൻവാലിയിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ളത്

• കുതിരയുടെ അവശിഷ്ടം
• മൺവിളകൾ
• മരക്കപ്പലുകൾ
• ജലസേചന തടാകങ്ങൾ

• ഏറ്റവും ചെറിയ ഹാരപ്പൻ നഗരം
• സിറ്റാഡൽ ഇല്ലാത്ത ഏക ഹാരപ്പൻ നഗരം
• ചെറിയ മഷിക്കുപ്പി കണ്ടെത്തിയിട്ടുള്ള സ്ഥലം