Plus One Economics Chapter 6: Note in Malayalam
Plus One Economics Chapter 6: Note in Malayalam

Plus One Economics Chapter 6: Note in Malayalam

เด…เดฆเตเดงเตเดฏเดพเดฏเด‚ 6:-

เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚.

Plus One Economics Chapter 6

เด†เดฎเตเด–เด‚

เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฟเดฑเดžเตเดž เดจเดพเดŸเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดจเตเดคเตเดฏ. เดˆ เดฐเดพเดœเตเดฏเดคเตเดคเตโ€Œ เด†เดฑเตเดฒเด•เตเดทเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€เดชเดฐเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เดœเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดญเต‚เดฐเดฟเดญเดพเด—เดตเตเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดœเต€เดตเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เดœเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดเดคเดพเดฃเตเดŸเตโ€Œ เดฎเต‚เดจเตเดจเดฟเดฒเตโ€ เดฐเดฃเตเดŸเต เดญเดพเด—เดตเตเด‚ เด‡เดชเตเดชเต‹เดดเตเด‚ เด•เตƒเดทเดฟเดฏเต† เด†เดถเตเดฐเดฏเดฟเดšเตเดšเดพเดฃเตโ€Œ เดœเต€เดตเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เด‡เดตเดฐเตโ€ เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดœเต€เดตเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เด‡เดตเดฐเดฟเดฒเตโ€ เดฎเดฟเด•เตเด•เดตเดฐเตเด‚ เด…เดคเดฟเดฆเดฐเดฟเดฆเตเดฐเดฐเดพเดฃเตโ€Œ. เดˆ เดœเดจเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เดธเตเดฅเดฟเดคเดฟ เดฎเต†เดšเตเดšเดชเตเดชเต†เดŸเดฃเดฎเต†เด™เตเด•เดฟเดฒเตโ€, เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚ เด•เตˆเดตเดฐเดฟเดšเตเดšเต‡ เดคเต€เดฐเต.

เดŽเดจเตเดคเดพเดฃเตโ€Œ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚? (What is Rural Development ?)

เดชเดฟเดจเตเดจเต‹เด•เตเด•เดพเดตเดธเตเดฅเดฏเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเต† เดธเดฐเตโ€เด•เตเด•เดพเดฐเดฟเดจเตเดฑเต† เด•เดฐเตโ€เดฎเตเดฎเดชเดฐเดฟเดชเดพเดŸเดฟเด•เดณเดฟเดฒเต‚เดŸเต† เดตเดฟเด•เดธเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดšเต†เดŸเตเด•เตเด•เตเด• เดŽเดจเตเดจเดคเดพเดฃเตโ€Œ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดฟเด•เดธเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดฒเด•เตเดทเตเดฏเด‚. เด‡เดคเดฟเดจเดตเดฒเด‚เดฌเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เดฎเดพเดฐเตโ€เด—เตเด—เด™เตเด™เดณเตโ€:

  • เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† เดฎเดจเตเดทเตเดฏเดตเดฟเดญเดต เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚; เดตเดฟเดฆเตเดฏเดพเดญเตเดฏเดพเดธเด‚, เดชเตŠเดคเตเดœเดจเดพเดฐเต‹เด—เตเดฏเด‚ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏเดตเดฏเดฟเดฒเต† เดฎเต‚เดฒเดงเดจ เดจเดฟเด•เตเดทเต‡เดชเดคเตเดคเดฟเดฒเต‚เดŸเต† เด‡เดคเตโ€Œ เดธเดพเดงเดฟเด•เตเด•เดพเด‚.
  • เดญเต‚เดชเดฐเดฟเดทเตเด•เดพเดฐเด‚.
  • เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดจเดพเดคเตเดฎเด• เดตเดฟเดญเดตเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚.
  • เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚; เด‡เดคเดฟเดฒเตโ€ เดตเตˆเดฆเตเดฏเตเดคเดฟ, เดœเดฒเดธเต‡เดšเดจเด‚, เดตเดฟเดชเดฃเดจเด‚, เด—เดคเดพเด—เดค เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ (เดนเตˆเดตเต‡เดฏเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตเดณเตเดณ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ – เดถเดพเด–เดพ เดฑเต‹เดกเตเด•เดณเตโ€), เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เด—เดตเต‡เดทเดฃ-เดตเดฟเดชเตเดฒเต€เด•เดฐเดฃเด‚, เดตเดฟเดตเดฐเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดตเตเดฏเดพเดชเดจเด‚ เดฎเตเดคเดฒเดพเดฏเดต เด‰เดณเตโ€เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต.
  • เดฆเดฐเต€เดฆเตเดฐเดฐเตโ€เด•เตเด•เดพเดฏเดฟ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเด•เตเด•เดฒเตเด‚ เดฆเดพเดฐเดฟเดฆเตเดฐเตเดฏ เดจเดฟเดตเดพเดฐเดฃ เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตโ€ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเด•เตเด•เดฒเตเด‚.

เดชเตเดคเดฟเดฏ เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เดชเดฐเดฟเดทเตเด•เตเด•เดพเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดดเดฟ เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เดตเดณเดฐเตโ€เดšเตเดšเดพเดจเดฟเดฐเด•เตเด•เตโ€Œ เด—เดฃเตเดฏเดฎเดพเดฏเดฟ เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เดŽเดจเตเดจเดพเดฒเตโ€, เดตเดณเดฐเตโ€เดšเตเดšเดฏเตเดŸเต† เดธเดฆเตเดซเดฒเด™เตเด™เดณเตโ€ เดœเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดญเต‚เดฐเดฟเดชเด•เตเดทเดคเตเดคเดฟเดจเตเด‚ เดฒเดญเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดฟเดฒเตเดฒ. เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเดฐเตเดŸเต† เด•เดพเดฐเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดคเตโ€Œ เดชเตเดฐเดคเตเดฏเต‡เด•เดฟเดšเตเดšเตเด‚. 1991-2012 เดฒเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเตเดŸเต† เดตเดณเดฐเตโ€เดšเตเดš 3 เดถเดคเดฎเดพเดจเดฎเดพเดฏเดฟ เด•เตเดฑเดฏเตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟ. เดฎเดพเดคเตเดฐเดฎเดฒเตเดฒ, เดˆ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเต† เด†เดถเตเดฐเดฏเดฟเดšเตเดš เดœเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตเด‚ เดฏเดพเดคเตŠเดฐเต เดจเต‡เดŸเตเดŸเดตเตเด‚ เด‰เดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟเดŸเตเดŸเดฟเดฒเตเดฒ.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฐเด‚เด—เดคเตเดคเตเดณเตเดณเดตเดฐเตโ€ เดจเดพเดจเดพเดคเดฐเด‚ เดชเตเดฐเดถเตเดจเด™เตเด™เดณเต† เด…เดญเดฟเดฎเตเด–เต€เด•เดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด…เดตเดฏเดฟเดฒเตโ€ เดชเตเดฐเดงเดพเดจเด‚:

  • เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เด•เตเด•เดพเดฐเต‹เดŸเตเดณเตเดณ เด•เดŸเดฌเดพเดงเตเดฏเดค.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด•เดฟเดŸเตเดŸเตเดจเตเดจ เด•เตเดฑเดžเตเดž เดตเดฟเดฒ.
  • เดฐเดพเดธเดตเดณเด‚, เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดจเดฟเดตเต‡เดถเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด‰เดฏเดฐเตโ€เดจเตเดจ เดšเต†เดฒเดตเตโ€Œ.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฟเดชเดฃเดฟเด•เดณเดฟเดฒเต†เดคเตเดคเดฟเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เดตเต‡เดฃเตเดŸเดคเตเดฐ เดชเดฃเตเดŸเด•เดถเดพเดฒเด•เดณเตเดŸเต†เดฏเตเด‚ เด—เดคเดพเด—เดค เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตเดŸเต†เดฏเตเด‚ เด…เดชเดฐเตเดฏเดพเดชเตเดคเดค.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‡เดคเดฐเดฎเดพเดฏ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด…เดญเดพเดตเด‚.
  • เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดฟเดจเตเดฑเต† เดคเดพเดคเตเด•เดพเดฒเดฟเด•เดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚.

Table 6.1 GDP เดฏเดฟเดฒเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเตเดŸเต† เดตเดฟเดนเดฟเดคเด‚
เด•เตŠเดฒเตเดฒเด‚ GDP เดฏเดฟเดฒเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเตเดŸเต† เดตเดฟเดนเดฟเดคเด‚ (เดถเดคเดฎเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€)
1950 – 51 55.4
1980 – 81 38.0
2010 – 12 14.5

เด…เดชเดฐเตเดฏเดพเดชเตเดคเดฎเดพเดฏ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเตŒเด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€, เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดšเตเดšเตเดตเดฐเตเดจเตเดจ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเตโ€ เดคเดพเดคเตเด•เดพเดฒเดฟเด• เดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚, เดตเตเดฏเดตเดธเดพเดฏ-เดธเต‡เดตเดจ เดฎเต‡เด–เดฒเด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เดฌเดฆเดฒเตโ€ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเตโ€ เด…เดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด…เดญเดพเดตเด‚ เดŽเดจเตเดจเต€ เด•เดพเดฐเดฃเด™เตเด™เดณเดพเดฒเตโ€ GDP เดฏเดฟเดฒเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฎเต‡เด–เดฒเด•เตเด•เตเดณเตเดณ เดธเด‚เดญเดพเดตเดจ เดคเตเดŸเดฐเตโ€เดšเตเดšเดฏเดพเดฏเดฟ เด•เตเดฑเดžเตเดžเต เด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเดพเดฃเต†เดจเตเดจเตโ€Œ เดชเดŸเตเดŸเดฟเด•เดฏเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตโ€Œ เดฎเดจเดธเตเดธเดฟเดฒเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.

เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† เดตเดพเดฏเตเดช เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ (Credit and Marketing in Rural Areas)

เด•เตƒเดทเดฟเดฏเต† เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเดคเตเดคเต‹เดณเด‚ เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเดตเตเด‚ เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเตŒเด•เดฐเตเดฏเดตเตเด‚ เดตเดณเดฐเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดฎเดพเดฃเตโ€Œ.

เดตเดพเดฏเตเดช

เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดฟเดฒเตโ€ เดฌเดนเตเดญเต‚เดฐเดฟเดชเด•เตเดทเดตเตเด‚ เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดพเดฃเต. เดตเดณเดฐเต† เด•เตเดฑเดžเตเดž เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเด‚ เดฎเดพเดคเตเดฐเดฎเตเดณเตเดณ เด‡เดตเดฐเตโ€ เดŽเดจเตเดจเตเด‚ เด•เดŸ เดฌเดพเดงเตเดฏเดคเดฏเตเดณเตเดณเดตเดฐเดพเดฃเตโ€Œ. เดตเดฟเดคเดฏเตเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเด‚ เด•เตŠเดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเด‚ เด‡เดŸเดฏเดฟเดฒเตโ€ เดจเต€เดฃเตเดŸเตŠเดฐเต เด‡เดŸเดตเต‡เดณเดฏเตเดณเดณเดคเดฟเดจเดพเดฒเตโ€, เด•เตƒเดทเดฟเดฏเดพเดตเดถเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เต เดฎเดพเดคเตเดฐเดฎเดฒเตเดฒ, เดฆเตˆเดจเด‚เดฆเดฟเดจเดพเดตเดถเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตเด‚ เด•เดŸเด‚ เดตเดพเด™เตเด™เดพเดจเตโ€ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดจเตโ€ เดจเดฟเดฐเตโ€เดฌเดจเตเดงเดฟเดคเดจเดพเด•เตเดจเตเดจเต. เด…เดคเดฟเดจเดพเดฒเตโ€ เด•เตเดฑเดžเตเดž เดชเดฒเดฟเดถเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดฏเดฅเดพเดธเดฎเดฏเด‚ เดตเดพเดฏเตเดช เดฒเดญเดฟเดšเตเดšเดพเดฒเต‡ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดจเตโ€Œ เดชเดฟเดŸเดฟเดšเตเดšเตเดจเดฟเดฒเตโ€เด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเต,

เดฆเต€เดฐเตโ€เด˜เด•เดพเดฒเดฎเดพเดฏเดฟ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เด•เตเด•เดพเดฐเดพเดฃเตโ€Œ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดพเดฏเตเดช เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เดธเตเดตเดพเดคเดจเตเดคเตเดฐเตเดฏเด‚ เดจเต‡เดŸเตเดจเตเดจ เด•เดพเดฒเดคเตเดคเตเด‚ เดชเดฟเดจเตเดจเต€เดŸเตเด‚ เดˆ เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เด•เตเด•เดพเดฐเตโ€ เด•เดจเดคเตเดค เดชเดฒเดฟเดถเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดฟเดฒเตโ€ เดจเดฟเดจเตเดจเตเด‚ เดตเดธเต‚เดฒเดพเด•เตเด•เดฟ เดตเดจเตเดจเดฟเดฐเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เดˆเดฏเดฟเดŸเต† เดˆ เดธเตเดฅเดฟเดคเดฟเด•เตเด•เตโ€Œ เด…เดฒเตเดชเด‚ เดฎเดพเดฑเตเดฑเด‚ เดตเดจเตเดจเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ.

เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตโ€เดฑเตโ€Œ เด•เตˆเด•เตเด•เตŠเดฃเตเดŸ เดคเดพเดดเต† เดชเดฑเดฏเตเดจเตเดจ เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดคเดฟเดจเต เด•เดพเดฐเดฃเด‚.

  • 1969-เดฒเตโ€ 14 เดตเดพเดฃเดฟเดœเตเดฏเดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เดฆเต‡เดถเดธเดพเตฝเด•เตเด•เดฐเดฟเดšเตเดšเดคเต.
  • 1982-เดฒเตโ€ เดจเดฌเดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ (เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เด—เตเดฐเดพเดฎ เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ.) เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดšเตเดšเดคเตโ€Œ.
  • เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ เดตเดฟเด•เดธเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดšเดคเตโ€Œ.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดฎเตเดจเตโ€เด—เดฃเดจ เดจเดฒเตโ€เด•เดฟเดฏเดคเตโ€Œ.
  • เดนเดฐเดฟเดคเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเด‚: เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดจเดฌเดจเตเดงเดฟเดคเดฎเดพเดฏเดฟ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด‚ เดนเดฐเดฟเดคเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเด‚ เดตเดดเดฟ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฟเดšเตเดšเดคเตโ€Œ.

เดฌเดนเตเดฎเตเด– เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ – เดชเตเดฐเดงเดพเดจ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตโ€

เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเด•เตเด•เตโ€Œ เด’เดฐเต เดฌเดนเตเดฎเตเด– เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเดฎเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดจเตเดจเตโ€Œ เดจเดฟเดฒเดตเดฟเดฒเตเดณเตเดณเดคเตโ€Œ.

  • เดจเดฌเดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ (เดจเดพเดทเดฃเดฒเตโ€ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดซเต‹เดฐเตโ€ เด…เด—เตเดฐเดฟเด•เดณเตโ€เดšเตเดšเดฐเตโ€ เด†เดจเตโ€เดกเตโ€Œ เดฑเต‚เดฑเดฒเตโ€ เดกเดตเดฒเดชเตเดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ (NABARD)
  • เดตเดพเดฃเดฟเดœเตเดฏเดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€.
  • เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดพ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€.(RRB)
  • เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตโ€.
  • เดญเต‚เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€.
  • เดธเตเดตเดฏเด‚ เดธเดนเดพเดฏเดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€

NABARD

(National Bank for Agriculture and Rural Development)

1982-เดฒเตโ€ เดจเดฌเดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ เดจเดฟเดฒเดตเดฟเดฒเตโ€เดตเดจเตเดจเต (เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เด—เตเดฐเดพเดฎเดตเดฟเด•เดธเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตเดณเตเดณ เดจเดพเดทเดฃเดฒเตโ€ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ). เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เด…เดจเตเดตเดฆเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เดŽเดฒเตเดฒเดพ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตเดŸเต†เดฏเตเด‚ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเต† เดเด•เต‹เดชเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เดธเดฐเตโ€เดตเตเดตเต‹เดจเตเดจเดค เดฌเดพเด™เตเด•เดพเดฃเตโ€Œ เดจเดฌเดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ.

เดตเดพเดฃเดฟเดœเตเดฏเดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ (Commercial Banks)

1969-เดฒเตโ€ 14 เดตเดพเดฃเดฟเดœเตเดฏ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เดฆเต‡เดถเดธเดพเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฟเดšเตเดšเดคเต‹เดŸเต† เดธเดพเดฎเต‚เดนเตเดฏ เดฌเดพเด™เตเด•เดฟเด™เตโ€Œ เดฐเต€เดคเดฟ เดจเดฟเดฒเดตเดฟเดฒเตโ€ เดตเดจเตเดจเต. เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตเดŸเต† เดถเดพเด–เด•เดณเตโ€ เด—เดฃเตเดฏเดฎเดพเดฏเดฟ เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดšเตเดšเต. เดชเตเดคเดฟเดฏ เดถเดพเด–เด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เดฎเดฟเด•เตเด•เดคเตเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเดพเดฏเดฟเดฐเตเดจเตเดจเต. เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เด’เดฐเต เดญเดพเด—เด‚ เดฎเตเดจเตโ€เด—เดฃเดจเดพเดฎเต‡เด–เดฒเด•เด•เตเด•เดพเดฏเดฟ เดจเต€เด•เตเด•เดฟเดตเดฏเตเด•เตเด•เดฃเดฎเต†เดจเตเดจเตโ€Œ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เด†เดตเดถเตเดฏเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเต. เดฎเตเดจเตโ€เด—เดฃเดจเดพเดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเตโ€ เด•เตƒเดทเดฟเดฏเตเด‚ เด‰เดณเตโ€เดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเดฟ.

เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดพ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ (Regional Rural Banks)

เด…เดจเตเดคเดฐเดฟเดšเตเดš เดฎเตเดจเตโ€ เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดฎเดจเตเดคเตเดฐเดฟ เดถเตเดฐเต€เดฎเดคเดฟ เด‡เดจเตเดฆเดฟเดฐเดพเด—เดพเดจเตเดงเดฟ เดชเตเดฐเด–เตเดฏเดพเดชเดฟเดšเตเดš เด‡เดฐเตเดชเดคเดฟเดจ เดชเดฐเดฟเดชเดพเดŸเดฟ (20 point programme) เดฏเตเดŸเต† เดญเดพเด—เดฎเดพเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดพ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดคเดฎเดพเดฏเดคเตโ€Œ. เด—เตเดฐเดพเดฎ เดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ, เด‡เดŸเดคเตเดคเดฐเด‚ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€, เด•เดฐเด•เต—เดถเดฒ เดตเดฟเดฆเด—เตเดงเดฐเตโ€, เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เดตเตเดฏเดตเดธเดพเดฏ เดธเด‚เดฐเด‚เดญเด•เดฐเตโ€ เดŽเดจเตเดจเต€ เด…เดตเด—เดฃเดฟเด•เตเด•เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดตเดฟเดญเดพเด—เด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด•เตเดฑเดžเตเดž เดชเดฒเดฟเดถ เดจเดฟเดฐเด•เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เดฎเต†เดšเตเดšเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดธเต‡เดตเดจ เดตเตเดฏเดตเดธเตเดฅเด•เดณเต‹เดŸเต† เดŽเดจเตเดจเดคเดพเดฏเดฟเดฐเตเดจเตเดจเต เดฒเด•เตเดทเตเดฏเด‚. 1975-เดฒเตโ€ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดพ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเด•เตเด•เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเต. เด’เดฐเต เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจเดคเตเดคเต† เด•เตเดฑเดšเตเดšเต เดœเดฟเดฒเตเดฒเด•เดณเตโ€ เด‰เดณเตโ€เดชเตเดชเต†เดŸเตเดจเตเดจเดคเดพเดฏเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด‚ เด’เดฐเต เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฌเดพเด™เตเด•เดฟเดจเตเดฑเต† เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจ เดชเดฐเดฟเดงเดฟ. เดฆเต‡เดถเดธเดพเดฒเตโ€เด•เตƒเดค เดฌเดพเด™เตเด•เดพเดฏ เด•เดพเดจเดฑ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดธเตเดชเต‹เดฃเตโ€เดธเดฐเตโ€ เดšเต†เดฏเตเดค เดธเต—เดคเตเดคเตโ€Œ เดฎเดฒเดฌเดพเดฐเตโ€ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเตโ€ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ, เดธเดฟเดจเตโ€เดกเดฟเด•เตเด•เต‡เดฑเตเดฑเตโ€Œ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดธเตเดชเต‹เดฃเตโ€เดธเดฐเตโ€ เดšเต†เดฏเตเดค เดจเต‹เดฐเตโ€เดคเตเดคเตโ€Œ เดฎเดฒเดฌเดพเดฐเตโ€ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเตโ€ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดŽเดจเตเดจเดฟเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด•เต‡เดฐเดณเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฟเดšเตเดšเดฟเดฐเตเดจเตเดจ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดพ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€. เด‡เดชเตเดชเต‹เดณเตโ€ เด•เต‡เดฐเดณ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเตโ€ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดŽเดจเตเดจเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดต เด…เดฑเดฟเดฏเดชเตเดชเต†เดŸเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ.

เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดตเดพเดฏเตเดช เดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€ (Cooperative Credit Societies)

เดจเตเดฏเดพเดฏเดฎเดพเดฏ เดชเดฒเดฟเดถเดจเดฟเดฐเด•เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เดนเตƒเดธเตเดตเด•เดพเดฒ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เด…เดจเตเดตเดฆเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€. เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดŸเด•เตเด•เดฎเตเดณเตเดณ เดคเดพเดดเตโ€Œเดจเตเดจ เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเด•เตเด•เดพเดฐเต† เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เดตเตเดฏเดพเดชเดพเดฐเดฟเด•เดณเตเดŸเต† เดชเดฟเดŸเดฟเดฏเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตโ€Œ เดฐเด•เตเดทเดฟเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด‡เดตเดฏเตเด•เตเด•เต เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.

เดญเต‚เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ (Land Development Banks)

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เดฆเต€เดฐเตโ€เด˜เด•เดพเดฒ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดตเดถเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฟเดฑเดตเต‡เดฑเตเดฑเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดตเต‡เดฃเตเดŸเดฟ เดฐเต‚เดชเต€เด•เตƒเดคเดฎเดพเดฏเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณ เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเดพเดฃเตโ€Œ เดญเต‚เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€. เด•เตƒเดทเดฟ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เดฆเต€เดฐเตโ€เด˜เด•เดพเดฒเดคเตเดคเต‡เด•เตเด•เตเดณเตเดณ เด†เดธเตเดคเดฟเด•เดณเตโ€ เดธเตเดตเดพเดฏเดคเตเดคเดฎเดพเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดคเตเดคเดฐเด‚ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เด‰เดชเด•เดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•. เด•เต‚เดŸเดพเดคเต† เดญเต‚เดฎเดฟเดฏเตเดŸเต† เดตเดฟเด•เดธเดจเดพเดคเตเดฎเด• เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตเด‚ เดˆ เดฌเดพเด™เตเด•เตเด•เดณเตโ€ เด•เตƒเดทเดฟเด•เตเด•เดพเดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดธเดนเดพเดฏเด‚ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเต. เดคเดฐเดฟเดถเตเดญเต‚เดฎเดฟเด•เดณเตเดŸเต† เดตเดฟเด•เดธเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตเด‚, เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เด‰เดชเด•เดฐเดฃเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดพเด™เตเด™เดพเดจเตเด‚ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเต. เด…เดคเดฟเดจเตเด‚ เดชเตเดฑเดฎเต†, เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เดตเตเดฏเดตเดธเดพเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตเด‚, เด•เดฐเด•เตŒเดถเดฒ เดตเดฟเดฆเด—เตเดงเดฐเตโ€เด•เตเด•เตเด‚ เดฆเต€เดฐเตโ€เด˜เด•เดพเดฒเดพเดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดช เด…เดจเตเดตเดฆเดฟเด•เตเด•เดพเดฑเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เต‡เดฐเดณ เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจ เดธเดนเด•เดฐเดฃ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เด’เดฐเต เดญเต‚เดตเดฟเด•เดธเดจ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เด†เดฃเตโ€Œ. เดจเต‡เดฐเดคเตเดคเต† เด‡เดคเตโ€Œ เด…เดฑเดฟเดฏเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดฟเดฐเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ เดญเต‚เดชเดฃเดฏ เดฌเดพเด™เตเด•เตโ€Œ เดŽเดจเตเดจ เดชเต‡เดฐเดฟเดฒเดพเดฏเดฟเดฐเตเดจเตเดจเต.

เดธเตเดตเดฏเด‚เดธเดนเดพเดฏ เดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€ (Self Help Group)

เดชเดฐเดธเตเดชเดฐเด‚ เดธเดนเดพเดฏเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเด‚ เดธเตเดตเดฏเด‚ เดธเดนเดพเดฏเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดฎเดพเดฏเดฟ เด’เดฐเต เดธเด‚เด˜เด‚ เดตเตเดฏเด•เตเดคเดฟเด•เดณเดพเดฒเตโ€ เดฐเต‚เดชเต€เด•เตƒเดคเดฎเดพเดฏเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณเดคเดพเดฃเตโ€Œ เดธเตเดตเดฏเด‚ เดธเดนเดพเดฏ เดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€. เดชเดพเดตเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดตเดจเตโ€ เดคเดพเด™เตเด™เดพเดตเตเดจเตเดจ เดจเดฟเดฐเด•เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดช เดฒเดญเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฏเดฟ เด”เดชเดšเดพเดฐเดฟเด• เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดตเตเดฏเดตเดธเตเดฅเดฏเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เดชเต‹เดฐเดพเดฏเตเดฎเด•เดณเตโ€ เดชเดฐเดฟเดนเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฏเดฟ เด‰เดฆเดฏเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดˆ เดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเตโ€.

เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเดฎเตเดชเตเดฐเดฆเดพเดฏเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดฎเดคเดฟเดฏเดพเดฏ เดˆเดŸเตโ€Œ เดจเดฒเตโ€เด•เดพเดจเตโ€ เดชเดพเดตเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดตเดฐเดพเดฏเดพเดฒเตเด‚ เดจเดฟเดฐเตโ€เดฌเตเดฆเดจเตเดงเดฟเดคเดฐเดพเด•เตเด‚. เดŽเดจเตเดจเดพเดฒเตโ€, เด‡เด•เตเด•เต‚เดŸเตเดŸเดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดˆเดŸเตโ€Œ เดจเดฒเตโ€เด•เดพเดจเตโ€ เดตเดธเตเดคเตเดตเดนเด•เดณเตโ€ เด‰เดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเดฟเดฒเตเดฒ. เดฎเดพเดคเตเดฐเดตเตเดฎเดฒเตเดฒ เด”เดชเดšเดพเดฐเดฟเด• เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเดฎเตเดชเตเดฐเดฆเดพเดฏเด‚ เดธเด™เตเด•เต€เดฐเตโ€เดฃเตเดฃเดตเตเด‚ เด’เดฐเตเดชเดพเดŸเตโ€Œ เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตโ€ เด†เดตเดถเตเดฏเดฎเดพเดฏเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณเดคเตเดฎเดพเดฃเตโ€Œ. เดˆ เดตเดฟเดŸเดตเตโ€Œ เดจเดฟเด•เดคเตเดคเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดณเตเดณ เด’เดฐเต เดชเต‹เด‚เดตเดดเดฟเดฏเดพเดฃเตโ€Œ SHG.

เดธเดพเดงเดพเดฐเดฃเดฏเดพเดฏเดฟ, 10เด“ 25เด“ เด†เดณเตเด•เดณเตโ€ เด…เดŸเด™เตเด™เตเดจเตเดจ เด’เดฐเต เดšเต†เดฑเต เดธเด‚เด˜เดฎเดพเดฃเตโ€Œ SHG เดฎเต†เดฎเตเดชเดฐเตโ€เดฎเดพเดฐเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตโ€Œ เดชเดฃเด‚ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเดšเตเดšเต เด…เดตเดฐเตโ€ เดจเดฒเตเดฒเตŠเดฐเต เดธเด‚เด–เตเดฏ เดธเตเดตเดฐเต‚เดชเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เด…เดคเตเดตเดดเดฟ เดฎเต†เดฎเตเดชเดฐเตโ€เดฎเดพเดฐเดฟเดฒเตโ€ เดธเดฎเตเดชเดพเดฆเตเดฏเดถเต€เดฒเด‚ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเดจเตเดจเต. เด‡เด™เตเด™เดจเต† เดธเตเดตเดฐเต‚เดชเดฟเดšเตเดš เดชเดฃเด‚ เดฎเต†เดฎเตเดชเดฐเตโ€เดฎเดพเดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด•เตเดฑเดžเตเดž เดชเดฒเดฟเดถเดจเดฟเดฐเด•เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดชเดฏเดพเดฏเดฟ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเต. เดฎเต†เดฎเตเดชเดฐเตโ€เดฎเดพเดฐเตโ€ เดชเดฐเดธเตเดชเดฐเด‚ เด…เดฑเดฟเดฏเตเดฎเต†เดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฒเตโ€ เดฒเต‹เดฃเตโ€ เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดตเดฟเดฒเตโ€ เดฎเดจเตเดƒเดชเต‚เดฐเตโ€เดตเตเดตเดฎเตเดณเตเดณ เดตเต€เดดเตเดšเดตเดฐเตเดคเตเดคเตเด•เดฏเดฟเดฒเตเดฒ. เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เด—เตเดฐเต‚เดชเตเดชเตโ€Œ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตเด‚ SHG เดตเตเดฏเดพเดชเตƒเดคเดฎเดพเด•เตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เดฐเดพเดฐเตโ€ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เด•เตƒเดทเดฟ, เดœเตˆเดตเดตเดณ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดจเด‚, เดชเดพเดดเตเดตเดธเตเดคเตเด•เตเด•เดณเตเดŸเต† เดชเตเดจเดƒเดšเด‚เด•เตเดฐเดฎเดฃเด‚, เดญเด•เตเดทเตเดฏ เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฃเด‚, เดนเต‹เดŸเตเดŸเดฒเตโ€-เด•เดพเดจเตเดฑเต€เดจเตโ€ เดจเดŸเดคเตเดคเดฒเตโ€ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เด’เดŸเตเดŸเดจเดตเดงเดฟ เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด•เด•เดพเดฐเตเดฏ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฟเดœเดฏเด•เดฐเดฎเดพเดฏเดฟ เดจเดŸเดคเตเดคเดฟเด•เตเด•เตŠเดฃเตเดŸเตเดชเต‹เด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เด’เดฐเตเดชเดพเดŸเตโ€Œ เด‰เดฆเดพเดนเดฐเดฃเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฎเตเด•เตเด•เตโ€Œ เด•เดพเดฃเดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.

เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดจเตเดจเตโ€Œ เด’เดฐเตเดชเดพเดŸเตโ€Œ เดฎเตˆเด•เตเดฐเต‹เดซเดฟเดจเดพเดจเตโ€เดธเตโ€Œ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด‰เดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด‡เดธเดพเดซเตโ€Œ, เด‰เดœเตเดœเต€เดตเดจเตโ€ เดซเดฟเดจเดพเดจเตโ€เดทเตเดฏเดฒเตโ€ เดธเดฐเตโ€เดตเต€เดธเตโ€Œ เดฎเตเดคเดฒเดพเดฏเดต เด‰เดฆเดพเดนเดฐเดฃเด™เตเด™เดณเดพเดฃเตโ€Œ. เดˆ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด†เดฏเดฟเดฐเด•เตเด•เดฃเด•เตเด•เดฟเดจเตโ€Œ SHG เด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดจเตโ€เดคเต‹เดคเดฟเดฒเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เดจเดฒเตโ€เด•เดฟเดตเดฐเตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เตเดฑเต†เดฏเต‡เดฑเต† SHG เด•เดณเตโ€ เดตเดจเดฟเดคเดพ เดธเด‚เด˜เด™เตเด™เดณเดพเดฃเต†เดจเตเดจเดคเตโ€Œ เดธเตเด•เตเดฐเต€ เดถเดพเด•เตเดคเต€เด•เดฐเดฃเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดšเดฟเดนเตเดจเด™เตเด™เดณเดพเดฃเต†เดจเตเดจเตโ€Œ เดจเดฎเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดฎเดจเดธเตเดธเดฟเดฒเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.

เด•เตเดŸเตเด‚เดฌเดถเตเดฐเต€

SHG เดฎเดพเดคเตƒเด•เดฏเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เด•เต‡เดฐเดณเดคเตเดคเดฟเดฒเต† เดตเดฟเดœเดฏเดชเตเดฐเดฆเดฎเดพเดฏ เดธเตเดคเตเดฐเต€เดถเดพเด•เตเดคเต€เด•เดฐเดฃ เดชเดฐเดฟเดชเดพเดŸเดฟเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด•เตเดŸเตเด‚เดฌเดถเตเดฐเต€, เด‡เดคเตโ€Œ 1998 เดฒเตโ€ เดฐเต‚เดชเดฎเต†เดŸเตเดคเตเดค เดฆเดพเดฐเดฟเดฆเตเดฐเตเดฏเดจเดฟเดตเดพเดฐเดฃ เดฆเต—เดคเตเดฏเดฎเดพเดฃเตโ€Œ. เด…เดจเตเดจเดคเตเดคเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดฎเดจเตเดคเตเดฐเดฟเดฏเดพเดฏเดฟเดฐเตเดจเตเดจ เด…เดŸเดฒเตโ€เดฌเดฟเดนเดพเดฐเดฟ เดตเดพเดœเตเดชเต‡เดฏเตโ€Œ เด†เดฃเตโ€Œ เด‡เดคเดฟเดจเตเดฑเต† เด‰เดฆเตเด˜เดพเดŸเดจเด‚ เดจเดฟเดฐเตโ€เดตเดนเดฟเดšเตเดšเดคเตโ€Œ. ‘เด…เดฏเตฝเด•เตเด•เต‚เดŸเตเดŸเด‚’ เดŽเดจเตเดจ เดชเต‡เดฐเดฟเดฒเตโ€ เด…เดฑเดฟเดฏเดชเตเดชเต†เดŸเตเดจเตเดจ เด…เดฏเดฒเตโ€ เดตเดพเดธเดฟเด•เดณเตเดŸเต† เดธเด‚เด˜เดฎเดพเดฏเดฟเดŸเตเดŸเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดคเตโ€Œ เดชเดฃเดฟเดคเตเดฏเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฟเดฏเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณเดคเตโ€Œ. เดฆเดพเดฐเดฟเดฆเตเดฐเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตโ€Œ เดธเตเดคเตเดฐเต€เด•เดณเต† เดฎเต‹เดšเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ, เดธเตเดคเตเดฐเต€เด•เดณเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เดธเด‚เดฐเด‚เดญเด•เดคเตเดต เด•เดดเดฟเดตเตเด•เดณเต† เดชเดฐเดฟเดชเต‹เดทเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเด• เดตเดดเดฟเดฏเดพเดฃเตโ€Œ. เด…เดฒเตเดฒเดพเดคเต† เดธเดนเดพเดฏเด‚ เดตเดšเตเดšเตเดจเต€เดŸเตเดŸเดฟเดฏเดฟเดŸเตเดŸเดฒเตเดฒ. เดธเตเดคเตเดฐเต€เด•เดณเดพเดฒเตโ€ เดจเดŸเดชเตเดชเดพเด•เตเด•เดฟเดฏเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณ เด’เดฐเตเดชเดพเดŸเตโ€Œ เดตเดฟเดœเดฏเด•เดฐเดฎเดพเดฏ เดชเตเดฐเต‹เดœเด•เตเดŸเตเด•เดณเตโ€ เด•เต‡เดฐเดณ เด•เตเดŸเตเด‚เดฌเดถเตเดฐเต€เด•เตเด•เตเดฃเตเดŸเตโ€Œ.

เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฌเดพเด™เตเด•เดฟเด™เตโ€Œ – เดตเดฟเดฎเดฐเตโ€เดถเดจเดพเดคเตเดฎเด•เดฎเดพเดฏ เดตเดฟเดฒเดฏเดฟเดฐเตเดคเตเดคเดฒเตโ€ (Rural Banking – A Critical Appraisal)

เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ เดถเด•เตเดคเดฟเดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฏเดฟ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เดชเดฒ เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตเด‚ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด‡เดคเตเด•เตŠเดฃเตเดŸเตโ€Œ เด—เตเดฃเด‚ เดธเดฟเดฆเตเดงเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเต†เดจเตเดจ เด•เดพเดฐเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดธเด‚เดถเดฏเดฎเดฟเดฒเตเดฒ. เดชเด•เตเดทเต† เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เดพเดตเดถเตเดฏเดฎเดพเดฏ เดตเดพเดฏเตเดช เดฎเตเดดเตเดตเดจเตเด‚ เดฒเดญเตเดฏเดฎเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟเดฒเตเดฒเต†เดจเตเดจเดคเตโ€Œ เด’เดฐเต เดตเดธเตเดคเตเดคเดฏเดพเดฃเตโ€Œ. เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดฟเดฒเตโ€ เดตเดฒเดฟเดฏเตŠเดฐเต เดญเดพเด—เด‚ เด‡เดชเตเดชเต‹เดดเตเด‚ เด•เดดเตเดคเตเดคเดฑเดชเตเดชเดจเตเดฎเดพเดฐเดพเดฏ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เด•เตเด•เดพเดฐเต†เดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด†เดถเตเดฐเดฏเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ.

เด…เดคเตเดชเต‹เดฒเต†เดคเดจเตเดจเต† เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ เดซเดฒเตเดฐเดชเตเดฐเดฆเดฎเดพเดฏเดฟ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเตเดฎเดฟเดฒเตเดฒ. เดตเดจเตโ€เดคเตเด•เด•เดณเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดชเดตเดพเด™เตเด™เดฟ เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดฏเตเด•เตเด•เดพเดคเตเดค เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€ เดงเดพเดฐเดพเดณเดฎเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดฏเตเด•เตเด•เดพเดคเตเดค เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเต†เดชเตเดชเดฑเตเดฑเดฟ เดจเดŸเดคเตเดคเดฟเดฏ เดชเด เดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเด•เต‚เดŸเดฟเดถเตเดฒเดฟเด•เด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เด…เดฎเตเดชเดคเต เดถเดคเดฎเดพเดจเดตเตเด‚ เดฎเดจเดƒเดชเต‚เดฐเตโ€เดตเตเดตเด‚ เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดฏเตเด•เตเด•เดพเดคเตเดคเดคเดพเดฃเต†เดจเตเดจเตโ€Œ เด•เดพเดฃเตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟ. เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตŠเดฐเตเดญเดพเด—เด‚ เดธเดฎเตเดชเดพเดฆเดฟเด•เตเด•เตเด•, เด†เดตเดถเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฎเดพเดคเตเดฐเด‚ เดตเดพเดฏเตเดช เดตเดพเด™เตเด™เตเด•, เดตเดพเด™เตเด™เดฟเดฏ เดตเดพเดฏเตเดช เดฏเดฅเดพเดธเดฎเดฏเด‚ เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดฏเตเด•เตเด•เตเด• – เด‡เดคเตเดคเดฐเดฎเตŠเดฐเต เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดธเด‚เดธเตเด•เดพเดฐเด‚ เด‡เดตเดฟเดŸเต† เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดตเดฐเต‡เดฃเตเดŸเดคเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดนเตเดฃเตเดŸเดฟเด•เด•เตเด•เดพเดฐเตเดŸเต† เดชเดฟเดŸเดฟเดฏเดฟเดฒเดฎเดฐเตโ€เดจเตเดจ เด•เดดเดฟเดฏเตเดจเตเดจ เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเต† เดฎเต‹เดšเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เต‡เดฃเตเดŸเดคเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เดตเตเดฏเดตเดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดค เดตเดพเดฏเตเดชเดพ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดชเดฐเดฟเดงเดฟเดฏเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดตเดฐเต† เด•เตŠเดฃเตเดŸเตเดตเดฐเต‡เดฃเตเดŸเดฟเดฏเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดฟ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ (Agricultural Market System)

เด’เดฐเต เดธเต‚เดชเตเดชเดฐเตโ€เดฎเดพเดฐเตโ€เด•เตเด•เดฑเตเดฑเดฟเดฒเตโ€ เด•เดฏเดฑเดฟเดšเตเดšเต†เดจเตเดจเดพเดฒเตโ€, เดจเดฟเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เดตเดฟเดŸเต† เดคเดฎเดฟเดดเตโ€ŒเดจเดพเดŸเตเดŸเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตเดณเตเดณ เด•เดพเดฌเต‡เดœเตเด‚ เด•เต‹เดณเดฟเดซเตโ€Œเดณเดตเดฑเตเด‚ เดคเด•เตเด•เดพเดณเดฟเดฏเตเด‚, เด•เดพเดถเตเดฎเต€เดฐเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตเดณเตเดณ เด†เดชเตเดชเดฟเดณเตเด‚, เดจเดพเดธเดฟเด•เตเด•เดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเต‹ เด•เดฐเตโ€เดฃเดพเดŸเด•เดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดจเดฟเดจเตเดจเต‹ เด‰เดณเตเดณ เดฎเตเดจเตเดคเดฟเดฐเดฟเดฏเตเด‚ เด…เดคเตเดชเต‹เดฒเต† เดฐเดพเดœเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดจเดพเดจเดพเดญเดพเด—เด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตเดณเตเดณ เดจเดพเดจเดพเดคเดฐเด‚ เดซเดฒเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟเด•เดณเตเด‚ เด•เดพเดฃเดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚. เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเต† เดตเดฏเดฒเดฟเดฒเตโ€ เดจเดฟเดจเตเดจเตเด‚ เดตเดฟเดฒเตเดชเดจ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตโ€Œ เดŽเดคเตเดคเดฟเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดตเตเดณเตเดณ เด’เดฐเต เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดถเตƒเด‚เด–เดฒ เด‡เดจเตเดจเต เดจเดฟเดฒเดตเดฟเดฒเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เตƒเดทเดฟเดฏเต† เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเดคเตเดคเต‹เดณเด‚ เดˆ เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดถเตเดฏเตเด‚เด–เดฒ เดตเดณเดฐเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดฎเดพเดฃเตโ€Œ.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดจเดฎเต†เดจเตเดจเดคเตโ€Œ เด’เดŸเตเดŸเต‡เดฑเต† เดชเตเดฐเด•เดฟเดฏเด•เดณเตโ€ เด‰เดณเตโ€เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเดคเดพเดฃเตโ€Œ. เดธเด‚เดญเดฐเดฟเด•เตเด•เดฒเตโ€, เดธเต‚เด•เตเดทเดฟเด•เตเด•เดฒเตโ€, เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฟเด•เตเด•เดฒเตโ€, เดชเดพเด•เตเด•เต‡เดœเดฟเด™เตโ€Œ, เด—เตเดฐเต‡เดกเดฟเด™เตโ€Œ, เดŸเตเดฐเดพเดจเตโ€เดธเตเดชเต‹เดฐเตโ€เดŸเตเดŸเต‡เดทเดจเตโ€, เดตเดฟเดคเดฐเดฃเด‚ เดŽเดจเตเดจเดฟเดตเดฏเดฟเดฒเต‚เดŸเต† เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฏเดฒเดฟเดฒเตโ€ เดจเดฟเดจเตเดจเตเด‚ เดตเดฟเดฒเตเดชเดจ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เต†เดคเตเดคเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเต† เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ เดŽเดจเตเดจเต เดชเดฑเดฏเตเดจเตเดจเต.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตโ€Œ เดจเตเดฏเดพเดฏเดฎเดพเดฏ เดตเดฟเดฒ เดฒเดญเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดฟเดฒเตเดฒ เดŽเดจเตเดจเดคเดพเดฃเตโ€Œ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฐเด‚เด—เดคเตเดคเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเตŠเดฐเต เดชเตเดฐเดถเตเดจเด‚. เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดถเดฐเดฟเดฏเดพเดฏ เดตเดฟเดฒ เด•เดฟเดŸเตเดŸเดพเดคเตเดคเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเด•เดพเดฐเดฃเด‚ เด…เดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดชเตเดฐเดฆเดพเดจ เดธเดฎเตเดชเตเดฐเดฆเดพเดฏเดฎเดพเดฃเต. เดตเตเดฏเดพเดตเดธเดพเดฏเดฟเด•เต‹เดฒเตโ€เดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด†เดตเดถเตเดฏเดฎเดจเตเดธเดฐเดฟเดšเตเดšเตโ€Œ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดšเตโ€Œ เด†เดตเดถเตเดฏเดพเดจเตเดธเดฐเดฃเด‚ เดตเดฟเดคเดฐเดฃเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚. เดŽเดจเตเดจเดพเดฒเตโ€ เด…เดฐเดฟ, เด—เต‹เดคเดฎเตเดชเตโ€Œ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด’เดฐเต‡เดธเดฎเดฏเด‚ เด•เตŠเดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเต; เด’เดฐเต‡ เดธเดฎเดฏเด‚ เดตเดฟเดชเดฃเดฟเดฏเดฟเดฒเตโ€ เดŽเดคเตเดคเตเดจเตเดจเต. เด…เดชเตเดชเต‹เดณเตโ€ เด…เดตเดฏเตเดŸเต† เดตเดฟเดฒเดฏเดฟเดŸเดฟเดฏเตเดจเตเดจเต. เดตเดฟเดชเดฃเดฟเดฏเดฟเดฒเตโ€ เดตเดฟเดฒ เดตเตผเดงเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเต เดตเดฐเต† เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตโ€เดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดชเดฟเดŸเดฟเดšเตเดšเตเดตเดฏเตเด•เตเด•เดพเดจเตเดณเตเดณ เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เดถเต‡เดทเดฟ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เดฟเดฒเตเดฒ. เด…เดคเต‡เดชเต‹เดฒเต†เดคเดจเตเดจเต† เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตโ€เดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดธเด‚เดญเดฐเดฟเดšเตเดšเต เดธเต‚เด•เตเดทเดฟเดšเตเดšเตเดตเดฏเตเด•เตเด•เดพเดจเตเดณเตเดณ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเดตเตเด‚ เด…เดตเดฐเตโ€เด•เตเด•เดฟเดฒเตเดฒ. เด•เตŠเดฏเตเดคเตเดคเตโ€Œ เด•เดดเดฟเดžเตเดžเดพเดฒเตเดŸเดจเตโ€ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดฟเดชเตเดฒเดฟเด•เตเด•เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดงเดพเดจเตเดฏเด‚ เด•เดฟเดŸเตเดŸเดฟเดฏ เดตเดฟเดฒเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดฟเดฑเตเดฑเดดเดฟเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€ เดจเดฟเดฐเตโ€เดฌเดจเตเดงเดฟเดคเดฐเดพเดฏเดฟเดคเตเดคเต€เดฐเตเดจเตเดจเต. เด…เดคเดฟเดจเดพเดฒเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด‚ เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดณเดฐเต† เด—เตเดฃเด•เดฐเดฎเดพเดฏเดฟเดคเตเดคเต€เดฐเตเด‚.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดจเด‚ เดฎเต†เดšเตเดšเดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเดพเตป เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเดšเตเดš เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตโ€ (Measures Taken by Government to Improve Agricultural Marketing)

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเดฎเตเดฃเตเดŸเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเดšเตเดš เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เดชเตเดฐเดงเดพเดจเด‚-

  • เดฑเด—เตเดฒเต‡เดฑเตเดฑเดกเตโ€Œ เดฎเดพเดฐเตโ€เด•เตเด•เดฑเตเดฑเตเด•เดณเตโ€ เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดšเตเดšเต.
  • เดฑเต‹เดกเตโ€Œ, เดฑเต†เดฏเดฟเดฒเตโ€เดตเต‡, เดตเต†เดฏเดฐเตโ€เดนเดพเตŒเดธเตโ€Œ, เด—เต‹เดกเตŒเดฃเตโ€, เด•เต‹เดณเตโ€เดกเตโ€Œ เดธเตเดฑเตเดฑเต‹เดฑเต‡เดœเตโ€Œ, เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฃเดถเดพเดฒเด•เดณเตโ€ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฟเด•เดธเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดšเต.
  • เดธเดนเด•เดฐเดฃเดตเดฟเดชเดฃเดจเด‚ : เดธเดนเด•เดฐเดฃเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดŸเดคเตเดคเดŸเตเดŸเตเด•เดพเดฐเตเดฃเตเดŸเดพเดตเดฟเดฒเตเดฒเต; เด…เดคเตโ€Œ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดณเดฐเต† เด—เตเดฃเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเด‚. เด—เตเดœเดฑเดพเดคเตเดคเดฟเดฒเต† เด…เดฎเต‚เดฒเตโ€ (Anand Milk Union Ltd. – AMUL) เดธเดนเด•เดฐเดฃเดตเดฟเดชเดฃเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดตเดฒเดฟเดฏเตŠเดฐเต เดตเดฟเดœเดฏเด—เดพเดฅเดฏเดพ.
  • เดคเดพเด™เตเด™เตเดตเดฟเดฒ เดชเตเดฐเด–เตเดฏเดพเดชเดฟเด•เดฒเตโ€ : เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเดคเตเดคเดฟเดจเตโ€Œ เด’เดฐเต เด•เตเดฑเดžเตเดž เดตเดฟเดฒเดฏเต†เด™เตเด•เดฟเดฒเตเด‚ เด•เดฟเดŸเตเดŸเตเดฎเต†เดจเตเดจเตโ€Œ (Minimum Support Price – MSP) เด‰เดฑเดชเตเดชเต เดจเดฒเตโ€เด•เดฒเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ.
  • เด•เตเดฑเดžเตเดž เดชเดฒเดฟเดถเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดพเดฏเตเดชเดพเดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด‚.

เดฎเต‡เดฒเตโ€เดชเตเดชเดฑเดžเตเดž เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดชเตเดฑเดฎเต†, เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เด’เดฐเต เดชเตŠเดคเตเดตเดฟเดคเดฐเดฃ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเดตเตเด‚ เดจเดŸเดชเตเดชเดพเด•เตเด•เดฟ. เดฆเดฐเดฟเดฆเตเดฐเดฐเดพเดฏเดตเดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดจเตเดฏเดพเดฏเดฎเดพเดฏ เดตเดฟเดฒเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดญเด•เตเดทเตเดฏเดงเดพเดจเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฒเตเด•เตเดจเตเดจ เด’เดจเตเดจเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ. เดชเตŠเดคเต เดตเดฟเดคเดฐเดฃเดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚ (Public Distribution System – PDS) เดตเดดเดฟเดฏเตเดณเตเดณ เดงเดพเดจเตเดฏเดตเดฟเดคเดฐเดฃเดคเตเดคเดฟเดจเดพเดฏเดฟ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เดญเด•เตเดทเตเดฏเดงเดพเดจเตเดฏเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด’เดฐเต เด•เดฐเตเดคเดฒเตโ€ เดถเต‡เด–เดฐเด‚ เดจเดฟเดฒเดจเดฟเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเด•เดฏเตเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเต. เด•เดฐเตโ€เดทเด•เด•เตเด•เตเดณเตเดณ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเตŒเด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ เด‡เดชเตเดชเต‹เดดเตเด‚ เด…เดชเดฐเตเดฏเดพเดชเตเดคเดฎเดพเดฃเตโ€Œ.

Table 6.2
เด…เดชเตโ€Œเดจเดฟ เดฎเดฃเตเดกเดฟ เดชเดžเตเดšเดพเดฌเตโ€Œ, เดนเดฐเดฟเดฏเดพเดจ, เดฐเดพเดœเดธเตเดฅเดพเดจเตโ€
เดนเดกเดพเดธเตเดชเดฐเตโ€ เดฎเดฃเตเดกเดฟ เดชเต‚เดจ
เดฑเดฏเดคเต เดฌเดธเดพเดฐเตโ€ เด†เดจเตเดงเตเดฐเดชเดฆเต‡เดถเดฟเดฒเต‡เดฏเตเด‚ เดคเต†เดฒเด™เตเด•เดพเดจเดฏเดฟเดฒเต‡เดฏเตเด‚ เดชเดดเด‚-เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟ เดตเดฟเดชเดฃเดฟเด•เดณเตโ€
เด‰เดดเดตเดฐเตโ€ เดธเดจเตเดงเดฟ เดคเดฎเดฟเดดเตเดจเดพเดŸเตเดŸเดฟเดฒเต† เด•เดฐเตโ€เดทเด• เดตเดฟเดชเดฃเดฟเด•เดณเตโ€

เด…เดŸเตเดคเตเดคเด•เดพเดฒเดคเตเดคเตโ€Œ เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดตเดจเตเดจเดฟเดŸเตเดŸเตเดณเตเดณ เดฎเดฑเตเดฑเตŠเดฐเต เดชเตเดฐเดตเดฃเดค เดšเดฟเดฒเตเดฒเดฑเดตเตเดฏเดพเดชเดพเดฐเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดชเดŸเตเด•เต‚เดฑเตเดฑเดจเตโ€ เดถเตƒเด‚เด–เดฒเด•เดณเดพเดฃเตโ€Œ. เดฌเดฟเด—เตโ€Œ เดฌเดธเดพเดฐเตโ€, เดฑเดฟเดฒเดฏเดจเตโ€เดธเตโ€Œ เดซเตเดฐเดทเตโ€Œ, เดธเตเดชเต†เดจเตโ€เดธเต‡เดดเตเดธเตโ€Œ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏเดต เด‰เดฆเดพเดนเดฐเดฃเด‚. เดˆ เดšเดฟเดฒเตเดฒเดฑเดตเดฟเดฒเตเดชเดจ เดถเตƒเด‚เด–เดฒเด•เดณเตโ€ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตเด‚ เดจเต‡เดฐเดฟเดŸเตเดŸเตโ€Œ เดธเด‚เดญเดฐเดฃเด‚ เดจเดŸเดคเตเดคเตเด•เดฏเตเด‚ เด‰เดชเดญเต‹เด•เตเดคเดพเด•เตเด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดจเต‡เดฐเดฟเดŸเตเดŸเตโ€Œ เดตเดฟเดฒเตโ€เด•เตเด•เตเด•เดฏเตเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเต.

เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚ (Diversification)

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เด‰เดฏเดฐเตโ€เดšเตเดš เดตเต‡เดฃเดฎเต†เด™เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚ เด•เต‚เดŸเดฟเดฏเต‡ เดคเต€เดฐเต. เดฎเต‚เดจเตเดจเต เดคเดฐเดคเตเดคเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚ เด…เดญเดฟเดฒเดทเดฃเต€เดฏเดฎเดพเดฃเตโ€Œ, เด…เดต-

  • เดตเดฟเดณเด•เดณเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏ เดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚: เด’เดฐเตŠเดฑเตเดฑ เดตเดฟเดณเดฏเต† เดฎเดพเดคเตเดฐเด‚ เด†เดถเตเดฐเดฏเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเต เดฎเตเดฒเดฎเตเดณเตเดณ เดชเตเดฐเดถเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด’เดดเดฟเดตเดพเด•เตเด•เดพเดจเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ.
  • เด…เดจเตเดฌเดจเตเดงเดชเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตเดณเตเดณ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเด‚: เดชเดถเตเด•เตเด•เดณเต† เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€, เด•เต‹เดดเดฟ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€, เดซเดฟเดทเดฑเต€เดธเตโ€Œ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เดชเตเดฐเดตเดฐเตโ€เดคเตเดคเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เด‰เดฆเดพเดนเดฐเดฃเด™เตเด™เดณเตโ€.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‡เดคเดฐ เดœเต‹เดฒเดฟเด•เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตเดณเตเดณ เดฎเดพเดฑเตเดฑเด‚: เด•เตƒเดทเดฟเดฏเตเดฎเดพเดฏเดฟ เดฌเดจเตเดงเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‡เดคเดฐ เดœเต‹เดฒเดฟเด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดฎเตเดชเดฟเดšเตเดš เดคเตŠเดดเดฟเดฒเตโ€ เดธเดพเดงเตเดฏเดคเด•เดณเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เดญเด•เตเดทเตเดฏเดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฃ เดตเตเดฏเดตเดธเดพเดฏเด‚ เด’เดฐเต เด‰เดฆเดพเดนเดฐเดฃเด‚. เดชเดดเด™เตเด™เดณเตโ€, เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟเด•เดณเตโ€, เดชเดพเดฒเตโ€ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏเดต เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฟเดšเตเดšเตโ€Œ เดฎเต‚เดฒเตเดฏเดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดค เดตเดธเตเดคเตเด•เตเด•เดณเดพเด•เตเด•เดฟ เดฎเดพเดฑเตเดฑเดพเด‚. เดตเดณเดฐเต†เดฏเดงเดฟเด•เด‚ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเตโ€ เดธเดพเดงเตเดฏเดคเดฏเตเดณเตเดณ, เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดตเดฐเตเดจเตเดจ เด’เดฐเต เดตเดจเตโ€ เดตเตเดฏเดตเดธเดพเดฏเดฎเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ.

เด•เดจเตเดจเตเด•เดพเดฒเดฟ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€ (Animal Husbandry)

เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเดฐเตเดŸเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเตŠเดฐเต เด‰เดชเดœเต€เดตเดจเดฎเดพเดฐเตโ€เด—เตเด—เดฎเดพเดฃเตโ€Œ เด•เดจเตเดจเตเด•เดพเดฒเดฟเดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€. เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดœเดจเดค เด’เดฐเต เดธเดฎเตเดฎเดฟเดถเตเดฐ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดฐเต€เดคเดฟเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด…เดตเดฒเด‚เดฌเดฟเดšเตเดšเตเดตเดฐเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เดชเดถเตเด•เตเด•เดณเตโ€, เด†เดŸเตโ€Œ, เด•เต‹เดดเดฟ เดŽเดจเตเดจเดฟเดตเดฏเต†เดฏเต†เดฒเตเดฒเดพเด‚ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเด‚. เดšเต†เดฑเตเด•เดฟเดŸ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเด‚ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดคเตเดคเตŠเดดเดฟเดฒเดพเดณเดฟเด•เดณเตเด‚ เด…เดŸเด•เตเด•เด‚ เดเดดเตเด•เต‹เดŸเดฟ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃเดฐเตเดŸเต† เดฌเดฆเดฒเตโ€ เด‰เดชเดœเต€เดตเดจเดฎเดพเดฐเตโ€เด—เดฎเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ. เด•เดจเตเดจเตเด•เดพเดฒเดฟเด•เดณเต† เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจ เด—เตเดฃเด™เตเด™เดณเตโ€ เด‡เดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ-

  • เดฌเดฆเดฒเตโ€ เด‰เดชเดœเต€เดตเดจเดฎเดพเดฐเตโ€เด—เด‚
  • เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดธเตเดธเตเดฅเดฟเดฐเดค
  • เดญเด•เตเดทเตเดฏเดธเตเดฐเด•เตเดทเดฟเดคเดคเตเดตเด‚
  • เด•เตเดŸเตเด‚เดฌเดคเตเดคเดฟเดจเดพเด•เต† เดชเต‹เดทเด•เดพเดนเดพเดฐเด‚
  • เด•เตƒเดทเดฟเด•เตเด•เดพเดตเดถเตเดฏเดฎเดพเดฏ เดตเดณเด‚
  • เดชเดพเดšเด•เดคเตเดคเดฟเดจเตเดตเต‡เดฃเตเดŸ เด‡เดจเตเดงเดจเด‚

เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เด•เดจเตเดจเตเด•เดพเดฒเดฟ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€ เดชเดฐเดฟเดชเดพเดŸเดฟเดฏเดฟเดฒเต† เด’เดฐเต เดจเดพเดดเดฟเด•เด•เตเด•เดฒเตเดฒเดพเดฏเดฟเดฐเตเดจเตเดจเต โ€œเด“เดชเตเดชเดฑเต‡เดทเดจเตโ€ เดซเตเดณเดกเตโ€Œโ€ (1966). เดชเตเดคเดฟเดฏ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดคเดจเตเดคเตเดฐเด‚ เดŽเด™เตเด™เดจเต† เดนเดฐเดฟเดคเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเดคเตเดคเดฟเดจเตเดจเดฟเดŸเดฏเดพเด•เตเด•เดฟเดฏเต‹, เด…เดคเตเดชเต‹เดฒเต† เด“เดชเตเดชเดฑเต‡เดทเดจเตโ€ เดซเตเดณเดกเตโ€Œ เด’เดฐเต เดงเดตเดณเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเดคเตเดคเดฟเดจเตเด‚ เด‡เดŸเดฏเดพเด•เตเด•เดฟ. 1960เดจเตเด‚ 2012เดจเตเดฎเดฟเดŸเดฏเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เดชเดพเดฒเตโ€ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดจเด‚ เด…เดžเตเดšเดฟเดฐเดŸเตเดŸเดฟเดฏเดฟเดฒเต‡เดฑเต†เดฏเดพเดฏเดฟ เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดšเตเดšเต.

เดˆ เดธเดฎเตเดชเตเดฐเดฆเดพเดฏเดชเตเดฐเด•เดพเดฐเด‚ เดŽเดฒเตเดฒเดพ เด•เตเดทเต€เดฐ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเด‚ เด…เดตเดฐเตโ€ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดš เดชเดพเดฒเตโ€ (เดตเตเดฏเดคเตเดฏเดธเตเดค เด—เตเดฐเต‡เดกเตเดณเตเดณเดคเตโ€Œ) เดธเดžเตเดšเดฏเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเตเด‚ เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฟเดšเตเดš เดถเต‡เดทเด‚ เดจเด—เดฐเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตโ€Œ เดธเดนเด•เดฐเดฃ เดธเตเดฅเดพเดชเดจเด‚ เดฎเตเด–เต‡เดจ เดตเดฟเดชเดฃเดจเด‚ เดจเดŸเดคเตเดคเตเด•เดฏเตเดฎเดพเดฃเตโ€Œ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เด‡เดคเต เดตเดดเดฟ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดจเตเดฏเดพเดฏเดฎเดพเดฏ เดตเดฟเดฒเดฏเตเด‚ เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเดตเตเด‚ เดฒเดญเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เด—เตเดœเดฑเดพเดคเตเดคเตโ€Œ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดตเต†เดšเตเดš เดˆ เดตเดฟเดœเดฏเด—เดพเดฅ เดฎเดฑเตเดฑเต เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดชเดฟเดจเตเดจเต€เดŸเตโ€Œ เด…เดจเตเด•เดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟ.

เดซเดฟเดทเดฑเต€เดธเตโ€Œ (Fisheries)

เดฒเด•เตเดทเด•เตเด•เดฃเด•เตเด•เดฟเดจเต เดœเดจเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เด‰เดชเดœเต€เดตเดจเดฎเดพเดฐเตโ€เด—เดฎเดพเดฃเตโ€Œ เดฎเดคเตเดธเตเดฏเดฌเดจเตเดงเดจเด‚. เด•เต‡เดฐเดณเด‚, เดคเดฎเดฟเดดเตเดจเดพเดŸเตโ€Œ, เดชเดถเตเดšเดฟเดฎ เดฌเด‚เด—เดพเดณเตโ€, เดฎเดนเดพเดฐเดพเดทเตเดŸเตเดฐ, เด†เดจเตเดงเตเดฐเดพเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเตโ€Œ, เด—เตเดœเดฑเดพเดคเตเดคเตโ€Œ, เดŽเดจเตเดจเดฟเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เดชเตเดฐเดงเดพเดจ เดธเดฎเตเดฆเตเดฐเต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจ เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดฎเต‡เด–เดฒเด•เดณเตโ€. เดฎเดคเตเดธเตเดฏเต‹เดฒเตโ€เดชเดพเดฆเดจเด‚ GDP เดฏเตเดŸเต† 0.8 เดถเดคเดฎเดพเดจเดฎเดพเดฃเตเดณเตเดณเดคเตโ€Œ, เดฎเดคเตเดธเตเดฏเดธเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ 64 เดถเดคเดฎเดพเดจเดคเตเดคเต‹เดณเด‚ เดฒเดญเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ เดชเตเดด, เด•เตเดณเด‚, เดคเดŸเดพเด•เด‚, เดตเดฏเดฒเตเด•เดณเตโ€ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เด‰เดณเตโ€เดจเดพเดŸเดจเตโ€ เดœเดฒเดธเด‚เดญเดฐเดฃเดฟเด•เดณเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเดพเดฃเตโ€Œ. เดฌเดพเด•เตเด•เดฟ 36 เดถเดคเดฎเดพเดจเดคเตเดคเต‹เดณเด‚ เด•เดŸเดฒเดฟเดฒเตโ€เดจเดฟเดจเตเดจเตเด‚. เดฎเต€เดจเตโ€เดชเดฟเดŸเตเดคเตเดคเด•เตเด•เดพเดฐเตโ€ เดธเดพเดฎเต‚เดนเตเดฏเดฎเดพเดฏเตเด‚ เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด•เดฎเดพเดฏเตเด‚ เดชเดฟเดจเตเดจเดฃเดฟเดฏเดฟเดฒเตเดณเตเดณเดตเดฐเดพเดฃเตโ€Œ. เด‡เดตเดฐเต† เด…เดญเดฟเดฎเตเด–เต€เด•เดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เดชเตเดฐเดถเตเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดšเดฟเดฒเดคเตโ€Œ –

  • เดตเต‡เดฃเตเดŸเดคเตเดฐ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดฟเดฒเตเดฒเดพเดฏเตเดฎ
  • เดคเดพเดดเตเดจเตเดจ เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเด‚
  • เดจเดฟเดฐเด•เตเดทเดฐเดค
  • เดคเตŠเดดเดฟเดฒเตโ€เดชเดฐเดฎเดพเดฏ เด‰เดฏเดฐเตโ€เดšเตเดšเดฏเตเด•เตเด•เตเดณเตเดณ เดธเดพเดงเตเดฏเดคเด•เตเด•เตเดฑเดตเตโ€Œ
  • เด•เดŸเดฌเดพเดงเตเดฏเดค

เดชเดดเด‚-เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟ เด•เตƒเดทเดฟ (Horticulture)

เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเต† เดฎเดฃเตเดฃเตโ€Œ เดธเดฎเตเดชเตเดทเตเดŸเดฎเดพเดฃเตโ€Œ; เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏ เดฎเต‡เดฑเดฟเดฏเดคเดพเดฃเตโ€Œ; เด•เดพเดฒเดพเดตเดธเตเดฅเดฏเตเด‚ เดฌเดนเตเดตเดฟเดงเดฎเดพเดฃเตโ€Œ. เดฎเดฃเตเดฃเดฟเดจเตเด‚ เด•เดพเดฒเดพเดตเดธเตเดฅเดฏเตเด•เตเด•เตเดฎเตเดณเตเดณ เดˆ เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเด‚ เดฎเต‚เดฒเด‚ เด‡เดตเดฟเดŸเต† เดŽเดฒเตเดฒเดพเดคเดฐเด‚ เดซเดฒเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟเด•เดณเตเด‚ เด“เดทเดงเดšเตเดšเต†เดŸเดฟเด•เดณเตเด‚ เดธเตเด—เดจเตเดงเดธเดธเตเดฏเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดธเตเด—เดจเตเดง เดตเตเดฏเดžเตเดœเดจเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดตเดพเดดเด•เดณเตเด‚ เดชเตเดทเตเดชเด™เตเด™เดณเตเด‚ เด•เตƒเดทเดฟ เดšเต†เดฏเตเดคเตเดฃเตเดŸเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเดจเตเดจเต. เดฒเต‹เด•เดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดเดฑเตเดฑเดตเตเดฎเดงเดฟเด•เด‚ เดชเดดเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟเด•เดณเตเด‚ เด•เตƒเดทเดฟ เดšเต†เดฏเตเดคเตเดฃเตเดŸเดพเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เดฐเดพเดœเตเดฏเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดฐเดฃเตเดŸเดพเด‚เดธเตเดฅเดพเดจเด‚ เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเตเด•เตเด•เดพเดฃเตโ€Œ. เด†เด•เต†เดฏเตเดณเตเดณ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เด‰เดฒเตเดชเดจเตเดจ เดฎเต‚เดฒเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดฎเตเดจเตเดจเดฟเดฒเตŠเดฐเตเดญเดพเด—เดตเตเด‚ GDP เดฏเตเดŸเต† 6 เดถเดคเดฎเดพเดจเดตเตเด‚ เด‡เดคเดฟเดจเตเดฑเต† เดธเด‚เดญเดพเดตเดจเดฏเดพเดฃเตโ€Œ. เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเตโ€ เดชเดดเด‚-เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟ เด•เตƒเดทเดฟเด•เดณเตโ€ เด—เดฃเตเดฏเดฎเดพเดฏเดฟ เดชเตเดฐเต‹เด—เดฎเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดฐเด‚เด—เดคเตเดคเต† เดนเดฐเดฟเดคเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเด‚ เดชเต‹เดฒเต†, เดชเดพเดฒเตเดฒเตเดชเดพเดฆเดจ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เดงเดตเดณ เดตเดฟเดชเตเดฒเดตเด‚เดชเต‹เดฒเต†, เดชเดดเด‚-เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเตโ€ เด’เดฐเต เดธเตเดตเดฐเตโ€เดฃเตเดฃ เดตเดฟเดชเตเดฒเดตเดตเตเด‚ เด‡เดตเดฟเดŸเต† เด‰เดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟเด•เตเด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เดตเดณเดฐเต†เดฏเดงเดฟเด•เด‚ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด‚ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เด’เดจเตเดจเดพเดฃเตโ€Œ เดคเต‹เดŸเตเดŸเด•เตƒเดทเดฟ. เด‰เดฆเตเดฏเดพเดจเด•เตƒเดทเดฟ, เดจเดดเตโ€Œเดธเดฑเดฟ เดตเดณเดฐเตโ€เดคเตเดคเดฒเตโ€, เดŸเดฟเดทเตเดฏเตเด•เดณเตโ€เดšเตเดšเดฐเตโ€, เดชเดดเด‚ เดธเด‚เดธเตเด•เดฐเดฃเด‚ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏเดต เดธเตเดคเตเดฐเต€เด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดณเดฐเต†เดฏเดงเดฟเด•เด‚ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดชเตเดฐเดฆเดพเดจเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเต.

Green Revolution – เดญเด•เตเดทเตเดฏ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดจเด‚

White Revolution – เดชเดพเดฒเตโ€

Golden Revolution – เดชเดดเด‚, เดชเดšเตเดšเด•เตเด•เดฑเดฟ

Silver Revolution – เดฎเต‚เดŸเตเดŸ

Grey Revolution – เดตเดณเด™เตเด™เดณเตโ€

Blue Revolution – เดฎเดคเตเดธเตเดฏเด‚

Black Revolution – เดชเต†เดŸเตเดฐเต‹เดณเดฟเดฏเด‚, เด•เตเดฐเต‚เดกเตโ€Œ เด“เดฏเดฟเดฒเตโ€

Yellow Revolution – เดŽเดฃเตเดฃเด•เตเด•เตเดฐเต

เดฎเดฑเตเดฑเต เดฌเดฆเดฒเตโ€ เดœเต€เดตเดฟเดคเต‹เดชเดพเดงเดฟเด•เดณเตโ€ (Other Alternate Livelihood Options)

เด†เดงเตเดจเดฟเด•เดฒเต‹เด•เดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดชเตเดคเดฟเดฏ เด‰เดชเดœเต€เดตเดจ เดฎเดพเดฐเตโ€เด—เตเด—เด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดตเดจเตเดจเตเด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเดพเดฃเตโ€Œ. เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดฌเดฆเดฒเตโ€ เดฎเดพเดฐเตโ€เด—เตเด—เด‚. เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเดฟเดฒเตโ€ 1995เดจเตเด‚ 2005เดŸเดจเตเด‚ เด‡เดŸเดฏเตเด•เตเด•เตเดณเตเดณ เด•เดพเดฒเดคเตเดคเตโ€Œ เดเดฑเตเดฑเดตเตเด‚ เดตเต‡เด—เดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจ เดธเต‡เดตเดจเดฎเต‡เด–เดฒ เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟเดฏเตเด‚ เด…เดจเตเดฌเดจเตเดง เดธเต‡เดตเดจเด™เตเด™เดณเตเดฎเดพเดฃเตโ€Œ. เดฒเด•เตเดทเด•เตเด•เดฃเด•เตเด•เดฟเดจเตโ€Œ เด†เดณเตเด•เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด…เดคเตโ€Œ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด‚ เดชเตเดฐเดฆเดพเดจเด‚ เดšเต†เดฏเตเดคเต. เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟ เด•เดฎเตเดชเดจเดฟเด•เดณเตเด‚ เด…เดจเตเดฌเดจเตเดง เด•เดฎเตเดชเดจเดฟเด•เดณเตเด‚ เดจเด—เดฐเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเดพเดฃเตโ€Œ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเต€เด•เดฐเดฟเดšเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเต†เด™เตเด•เดฟเดฒเตเด‚ เด…เดคเตโ€Œ เดšเต†เดฑเดฟเดฏ เดชเดŸเตเดŸเดฃเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‡เด•เตเด•เตเด‚ เดชเดŸเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดชเดฟเดŸเดฟเดšเตเดšเต เด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟเดฏเตเด‚ เด…เดจเตเดฌเดจเตเดงเดธเต‡เดตเดจเด™เตเด™เดณเตเด‚ (Information Technology/Information Technology Enabled Services – IT/ITES) เด•เตƒเดทเดฟเด•เตเด•เตเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดธเดฎเต‚เดนเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตเด‚ เดชเดฒ เดตเดฟเดงเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เด—เตเดฃเด‚ เดšเต†เดฏเตเดคเตเด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ.

  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตเดŸเต† เดตเดฟเดฒ เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดš เดตเดฟเดตเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดชเตเดฐเดฆเดพเดจเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเต.
  • เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดจเดฟเดตเต‡เดถเด™เตเด™เดณเตโ€ เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดš เดตเดฟเดตเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเต.
  • เด•เดพเดฒเดพเดตเดธเตเดฅ เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดš เดตเดฟเดตเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดจเดฒเตโ€เด•เตเดจเตเดจเต.

เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเดฎเดพเดฏเดฟ เด…เดŸเตเดคเตเดคเดฌเดจเตเดงเด‚ เดชเตเดฒเดฐเตโ€เดคเตเดคเดพเดจเตโ€ เด•เดฎเตเดชเดจเดฟเด•เดณเตโ€ เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟเดฏเต‡เดฏเตเด‚ เด…เดจเตเดฌเดจเตเดง เดธเต‡เดตเดจเด™เตเด™เดณเต‡เดฏเตเดฎเดพเดฃเตโ€Œ เด‰เดชเดฏเต‹เด—เดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. ITC (เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดจเตโ€ เดŸเตเดฌเดพเด•เตเด•เต‹ เด•เดฎเตเดชเดจเดฟ) เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเดฎเดพเดฏเดฟ เดชเด™เตเด•เดพเดณเดฟเดคเตเดคเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดชเดฒ เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต‚เด‚ เด‡ – เดšเต—เดชเดฒเตเด•เตพ (E-choupals) (เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเดฎเดพเดฏเดฟ เด‡เดจเตเดฑเดฐเตโ€เดจเต†เดฑเตเดฑเตโ€Œ เดตเดดเดฟ เดฌเดจเตเดงเดชเตเดชเต†เดŸเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดณเตเดณ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด‚) เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดšเตเดšเดฟเดŸเตเดŸเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ.

เด’เดŸเตเดŸเต‡เดฑเต† เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟ เดชเดฐเดฟเดถเต€เดฒเดจเด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€, เดนเดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ เดตเต†เดฏเดฐเตโ€ เดธเดฐเตโ€เดตเตเดตเต€เดธเตโ€Œ เดธเต†เดจเตเดฑเดฑเตเด•เดณเตโ€, CAD เดธเต†เดจเตเดฑเดฑเตเด•เดณเตโ€ (เด•เดฎเตเดชเตเดฏเต‚เดŸเตเดŸเดฐเตโ€ เดŽเดฏเตเดกเดกเตโ€Œ เดกเดฟเดธเตˆเดจเตโ€ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€), เดตเต†เดฌเตโ€Œ เดกเดฟเดธเตˆเดจเตโ€ เด‡เดจเตโ€เตฏเดธเตเดฑเตเดฑเดฟเดฑเตเดฑเตเดฏเต‚เดŸเตเดŸเตเด•เดณเตโ€, เด‡เดจเตเดฑเดฐเตโ€เดจเต†เดฑเตเดฑเตโ€Œ เด•เดซเต‡เด•เดณเตโ€ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏเดต เดšเต†เดฑเดฟเดฏ เดชเดŸเตเดŸเดฃเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€เดชเต‹เดฒเตเด‚ เดธเตเดฅเดพเดชเดฟเดคเดฎเดพเดฏเดฟ เด•เดดเดฟเดžเตเดžเต. เด‡เดคเตโ€Œ เด•เตเดฐเดฎเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เด—เตเดฐเดพเดฎเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตเดฎเต†เดคเตเดคเตเด‚. เดˆ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เดญเต‚เดฐเดฟเดญเดพเด—เดตเตเด‚ เดธเตเดคเตเดฐเต€เด•เดณเต†เดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดœเต‹เดฒเดฟเด•เตเด•เตโ€Œ เดจเดฟเดฏเดฎเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เด…เด™เตเด™เดจเต† เด‡เดจเตโ€เดซเดฐเตโ€เดฎเต‡เดทเดจเตโ€ เดŸเต†เด•เตเดจเต‹เดณเดœเดฟเดฏเตเด‚ เด…เดจเตเดฌเดจเตเดงเดธเต‡เดตเดจเด™เตเด™เดณเตเด‚ เดชเตเดฐเดงเดพเดจเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดฌเดฆเดฒเตโ€ เดœเต€เดตเดฟเดคเต‹เดชเดพเดงเดฟเดฏเดพเดฏเดฟ เดตเดณเดฐเตโ€เดจเตเดจเตเดตเดจเตเดจเตเด•เตŠเดฃเตเดŸเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเดพเดฃเตโ€Œ.

เดธเตเดธเตเดฅเดฟเดฐ เดตเดฟเด•เดธเดจเดตเตเด‚ เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟเดฏเตเด‚ (Sustainable Development and Organic Farming)

เดนเดฐเดฟเดคเดตเดฟเดชเตเดฒเดตเด‚ เด‡เดจเตเดคเตเดฏเดฏเต† เดญเด•เตเดทเตเดฏเด•เดพเดฐเตเดฏเดคเตเดคเดฟเดฒเตโ€ เดธเตเดตเดฏเด‚เดชเดฐเตเดฏเดพเดชเตเดคเดฎเดพเด•เตเด•เดฟ. เดชเด•เตเดทเต† เด…เดคเตŠเดฐเต เดชเตเดฐเดถเตเดจเดตเตเด‚ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเดšเตเดšเต. เดฐเดพเดธเดตเดณเด™เตเด™เดณเตเด‚ เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟเด•เดณเตเด‚ เด‰เดชเดฏเต‹เด—เดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดคเดจเตเดคเตเดฐเด‚ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเดšเตเดš เด’เดฐเต เดชเตเดฐเดถเตเดจเดฎเดพเดฃเดฟเดคเตโ€Œ. เดฐเดพเดธเดตเดณเด™เตเด™เดณเตเดŸเต†เดฏเตเด‚ เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟเด•เดณเตเดŸเต†เดฏเตเด‚ เด…เดฎเดฟเดคเต‹เดชเดฏเต‹เด—เด‚ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเดšเตเดš เดชเตเดฐเดถเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€-

  • เดฎเดฃเตเดฃเดฟเดจเตโ€Œ เดตเดณเด•เตเด•เต‚เดฑเตโ€Œ เดจเดทเตเดŸเดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸเต.
  • เดฎเดฃเตเดฃเตเด‚ เดตเต†เดณเตเดณเดตเตเด‚ เดตเดฟเดทเดพเด‚เดถเด‚ เด•เดฒเดฐเตโ€เดจเตเดจเดคเดพเดฏเดฟ.
  • เดญเด•เตเดทเตเดฏเต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเตโ€ เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟเด•เดณเตโ€ เด•เดฒเดฐเตโ€เดจเตเดจเต.
  • เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฎเดฟเดคเตเดฐเด™เตเด™เดณเดพเดฏ เด•เต€เดŸเด™เตเด™เดณเต† เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟเด•เตพ เดจเดถเดฟเดชเตเดชเดฟเดšเตเดšเต.
  • เดชเดฐเดฟเดธเตเดฅเดฟเดคเดฟเด•เตเด•เตโ€Œ เด•เตเดทเดคเดฎเต‡เดฒเตโ€เดชเดฟเดšเตเดšเต.

เดตเดฟเด•เดธเดจเด‚ เดธเตเดธเตเดฅเดฟเดฐเดฎเดพเด•เดฃเดฎเต†เด™เตเด•เดฟเดฒเตโ€ เด•เตƒเดทเดฟเดฐเต€เดคเดฟเด•เดณเตโ€ เดชเดฐเดฟเดธเตเดฅเดฟเดคเดฟ เดธเต—เดนเตƒเดฆเด‚ เดชเตเดฒเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเดจเตเดจเดตเดฏเดพเดฏเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เดฃเด‚. เดœเตˆเดตเดตเดณเด™เตเด™เดณเตโ€ เดฎเดพเดคเตเดฐเด‚ เด‰เดชเดฏเต‹เด—เดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเตเดจเตเดจเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดœเตˆเดต เด•เตƒเดทเดฟเด•เดณเตโ€, เดฐเดพเดธ เด•เต€เดŸเดจเดพเดถเดฟเดจเดฟเด•เดณเต†เดฏเต†เดฒเตเดฒเดพเด‚ เด…เดคเตโ€Œ เด’เดดเดฟเดตเดพเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต. เด…เดคเดฟเดจเดพเดฒเตโ€ เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟ เดชเดฐเดฟเดธเตเดฅเดฟเดคเดฟ เดธเต—เดนเตƒเดฆเด‚ เดชเตเดฒเดฐเตโ€เดคเตเดคเตเดจเตเดจ เด’เดจเตเดจเดพเดฃเตโ€Œ. เดชเดฐเดฟเดธเตเดฅเดฟเดคเดฟ เดธเดจเตเดคเตเดฒเดฟเดคเดตเดธเตเดฅ เดตเต€เดฃเตเดŸเต†เดŸเตเด•เตเด•เดพเดจเตเด‚ เดจเดฟเดฒเดจเดฟเดฐเตโ€เดคเตเดคเดพเดจเตเด‚ เดœเตˆเดต เด•เตƒเดทเดฟ เดธเดนเดพเดฏเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต.

เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟเดฏเตเดŸเต† เดฎเต†เดšเตเดšเด™เตเด™เดณเตโ€ (Benifits of Organic Farming)

  • เดœเตˆเดตเดฟเด•เดฎเดพเดฏเดฟ เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดญเด•เตเดทเดฃเดคเตเดคเดฟเดจเตโ€Œ เด…เดคเตเดฏเดงเดฟเด•เด‚ เดชเต‹เดทเด•เดฎเตเดฒเตเดฏเดฎเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟเดฐเดฟเด•เตเด•เตเด‚.
  • เด…เดคเตโ€Œ เด…เดงเตเดตเดพเดจเดชเตเดฐเดงเดพเดจเดฎเดพเดฃเตโ€Œ; เดคเดจเตเดฎเตเดฒเด‚ เด•เต‚เดŸเตเดคเดฒเตโ€ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต.
  • เดœเตˆเดตเต‹เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดฎเตเดชเดฟเดšเตเดš เด…เดจเตเดคเดพเดฐเดพเดทเตเดŸเตเดฐ เดตเดฟเดชเดฃเดฟเดฏเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ. เด•เดฏเดฑเตเดฑเตเดฎเดคเดฟเดฏเดฟเดฒเต‚เดŸเต† เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เด•เต‚เดŸเตเดคเดฒเตโ€ เดตเดฐเตเดฎเดพเดจเดฎเตเดฃเตเดŸเดพเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.
  • เด…เดคเตโ€Œ เดชเดฐเดฟเดธเตเดฅเดฟเดคเดฟ เดธเต—เดนเตƒเดฆเดพเดคเตเดฎเด•เดตเตเด‚ เดจเดฟเดฒเดจเดฟเดฒเตโ€เด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเตเดฎเดพเดฃเตโ€Œ.

เดœเตˆเดตเดญเด•เตเดทเดฃเดคเตเดคเดฟเดจเตโ€Œ เดœเดจเดชเตเดฐเต€เดคเดฟ เดตเดฐเตโ€เดงเดฟเดšเตเดšเตเดตเดฐเดฟเด•เดฏเดพเดฃเตโ€Œ. เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟเดฏเดฟเดฒเต‚เดŸเต† เด‰เดฒเตเดชเดพเดฆเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เดชเตเดชเต†เดŸเตเดŸ เดธเดพเดงเดจเด™เตเด™เดณเตโ€เด•เตŠเดฃเตเดŸเต เดคเดฏเตเดฏเดพเดฑเดพเด•เตเด•เดฟเดฏเดตเดฏเดพเดฃเตโ€Œ เดœเตˆเดตเดญเด•เตเดทเดฃเด™เตเด™เดณเตโ€. เดชเดฒ เด†เดงเตเดจเดฟเด• เดธเต‚เดชเตเดชเดฐเตโ€ เดฎเดพเดฐเตโ€เด•เตเด•เดฑเตเดฑเตเด•เดณเดฟเดฒเตเด‚ เดœเตˆเดตเดญเด•เตเดทเดฃเด‚ เดตเดฟเดฑเตเดฑเตเดตเดฐเตเดจเตเดจเตเดฃเตเดŸเตโ€Œ.

เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟเดฏเตเดŸเต† เดชเดฐเดฟเดฎเดฟเดคเดฟเด•เตพ (Limitations)

  • เด…เดชเดฐเตเดฏเดพเดชเตเดคเดฎเดพเดฏ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตเด‚ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เดตเดฟเดชเดฃเดจ เดธเด‚เดตเดฟเดงเดพเดจเด™เตเด™เดณเตเด‚.
  • เดœเตˆเดตเด•เตƒเดทเดฟเดฐเต€เดคเดฟเดฏเต†เด•เตเด•เตเดฑเดฟเดšเตเดšเตเดณเตเดณ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเดŸเต† เด…เดชเต‚เดฐเตโ€เดฃเตเดฃเดฎเดพเดฏ เด…เดฑเดฟเดตเตเด‚ เดคเดพเดฒเตเดชเดฐเตเดฏเดฎเดฟเดฒเตเดฒเดพเดฏเตเดฎเดฏเตเด‚.
  • เด†เดงเตเดจเดฟเด• เด•เตƒเดทเดฟเดฐเต€เดคเดฟเดฏเต‡เด•เตเด•เดพเดณเตโ€ เดœเตˆเดต เด•เตƒเดทเดฟเดฏเดฟเดฒเต‚เดŸเต†เดฏเตเดณเตเดณ เดตเดฟเดณเดตเดฟเดจเตเดฑเต† เด•เตเดฑเดตเตโ€Œ.
  • เดฎเดฑเตเดฑเตเดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเต† เดธเด‚เดฌเดจเตเดงเดฟเดšเตเดšเตโ€Œ เดœเตˆเดต เด‰เดฒเตเดชเดจเตเดจเด™เตเด™เดณเตโ€ เดชเต†เดŸเตเดŸเต†เดจเตเดจเตโ€Œ เด•เต‡เดŸเตเดตเดฐเตเดจเตเดจเต.

เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเดฟเดฒเต† เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เด‡เดŸเดชเต†เดŸเดฒเตเด•เดณเตโ€

1. เด•เดฟเดธเตเดธเดพเดจเตโ€ เด•เตเดฐเต†เดกเดฟเดฑเตเดฑเตโ€Œ เด•เดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ (Kissan Credit Card – KCC)

เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดนเตƒเดธเตเดตเด•เดพเดฒ เดตเดพเดฏเตเดช เดฒเดญเตเดฏเดฎเดพเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตเดณเตเดณ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเดฟเดจเตเดฑเต† เด’เดฐเต เด•เดพเดฒเตโ€เดตเดฏเตเดชเดพเดฃเตโ€Œ เด•เดฟเดธเตเดธเดพเดจเตโ€ เด•เดพเดฐเตโ€เดกเตโ€Œ. เด‡เดคเตเดชเตเดฐเด•เดพเดฐเด‚ เด“เดฐเต‹ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดจเตเด‚ เด•เตเดฏเดพเดทเตโ€Œ เด•เตเดฐเต†เดกเดฟเดฑเตเดฑเตโ€Œ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเดฎเต‚เดณเตเดณ เด’เดฐเต เดชเดพเดธเตโ€Œ เดฌเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดจเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟ.

2. เดชเตเดจเดฐเดงเดฟเดตเดพเดธ เดชเดพเด•เตเด•เต‡เดœเต (Rehabilitation package)

เด•เดŸเดฌเดพเดงเตเดฏเดคเด•เดณเดพเดฒเตโ€ เด†เดคเตเดฎเดนเดคเตเดฏ เดšเต†เดฏเตเดคเดตเดฐเตเดŸเต† เด†เดถเตเดฐเดฟเดคเดฐเต† เดชเตเดจเดฐเดงเดฟเดตเดธเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเดพเดฏเดฟ เด—เดตเดฃเตโ€เดฎเต†เดจเตเดฑเตโ€Œ เด•เตŠเดฃเตเดŸเตเดตเดจเตเดจ เด’เดฐเต เดชเดพเด•เตเด•เต‡เดœเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดคเตโ€Œ. เด•เต‡เดฐเดณเด‚, เด†เดจเตเดงเตเดฐ, เด•เดฐเตโ€เดฃเตเดฃเดพเดŸเด•, เดฎเดนเดพเดฐเดพเดทเตเดŸเตเดฐ เดคเตเดŸเด™เตเด™เดฟเดฏ เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† 31 เดœเดฟเดฒเตเดฒเด•เดณเดฟเดฒเดพเดฃเตโ€Œ เด‡เดคเตโ€Œ เด†เดฆเตเดฏเด‚ เดจเดŸเดชเตเดชเดพเด•เตเด•เดฟเดฏเดคเตโ€Œ.

3. เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด• เดตเดพเดฏเตเดชเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดชเดฒเดฟเดถ เด‡เดณเดตเตโ€Œ

2007-08 เด•เดพเดฒเด˜เดŸเตเดŸเดคเตเดคเดฟเดฒเดพเดฃเตโ€Œ เดˆ เดชเดฆเตเดงเดคเดฟ เด•เตŠเดฃเตเดŸเตเดตเดจเตเดจเดคเตโ€Œ. เด‡เดคเตเดชเตเดฐเด•เดพเดฐเด‚ เด•เตƒเดคเตเดฏเดฎเดพเดฏเดฟ เดตเดพเดฏเตเดช เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดฏเตเด•เตเด•เตเดจเตเดจ เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€เด•เตเด•เตโ€Œ เดชเดฒเดฟเดถ เดฏเดฟเดฒเตโ€ เด‡เดณเดตเตโ€Œ เด…เดจเตเดตเดฆเดฟเด•เตเด•เตเดจเตเดจเต.

4. เดตเดพเดฏเตเดช เดŽเดดเตเดคเดฟเดคเตเดคเดณเตเดณเตฝ

เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตเดŸเต† เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเดตเดฟเดฒเตเดณเตเดณ เดฌเตเดฆเตเดงเดฟเดฎเตเดŸเตเดŸเตเด•เดณเตโ€ เดชเดฐเดฟเด—เดฃเดฟเดšเตเดšเตโ€Œ เด•เต‡เดจเตเดฆเตเดฐ-เดธเด‚เดธเตเดฅเดพเดจ เดธเดฐเตโ€เด•เตเด•เดพเดฐเตเด•เดณเตโ€ เดตเดพเดฏเตเดชเด•เดณเตโ€ เดŽเดดเตเดคเดฟเดคเตเดคเดณเตเดณเดพเดจเตเดณเตเดณ เดจเดŸเดชเดŸเดฟเด•เดณเตโ€ เดธเตเดตเต€เด•เดฐเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเตเดฃเตเดŸเดพเดฏเดฟ. เดตเดพเดฏเตเดชเดฏเตเด‚ เดชเดฒเดฟเดถเดฏเตเด‚ เดคเดฟเดฐเดฟเดšเตเดšเดŸเด•เตเด•เดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดตเดฟเดฒเตเดฒเดพเดคเต† เด•เดฐเตโ€เดทเด•เดฐเตโ€ เด†เดคเตเดฎเดนเดคเตเดฏ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจ เดธเดพเดนเดšเดฐเตเดฏเด‚ เด’เดดเดฟเดตเดพเด•เตเด•เดฟ เด•เดฟเดŸเตเดŸเตเดจเตเดจเต.

เดธเดฎเดพเดชเดจเด‚ (Conclusion)

เดตเตˆเดตเดฟเดงเตเดฏเดตเดฒเตโ€เด•เตเด•เดฐเดฃเดคเตเดคเดฟเดฒเต‚เดŸเต†เดฏเตเด‚ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจเดธเต—เด•เดฐเตเดฏ เดตเดฟเด•เดธเดจเดคเตเดคเดฟเดฒเต‚เดŸเต†เดฏเตเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เดฎเต‡เด–เดฒเดฏเตเด•เตเด•เตโ€Œ เดตเดณเดฐเดพเดจเตโ€ เด•เดดเดฟเดฏเตเด‚.

เด—เตเดฐเดพเดฎเดชเตเดฐเดฆเต‡เดถเด™เตเด™เดณเดฟเดฒเต† เดธเดพเดฎเต‚เดนเตเดฏ-เดธเดพเดฎเตเดชเดคเตเดคเดฟเด• เดธเตเดฅเดฟเดคเดฟเด—เดคเดฟเด•เดณเตโ€ เดฎเต†เดšเตเดšเดชเตเดชเต†เดŸเตเดคเตเดคเดพเดจเตโ€ เดธเดฐเตโ€เด•เตเด•เดพเดฐเตโ€ เดคเดจเตเดจเต† เดถเตเดฐเดฎเดฟเด•เตเด•เดฃเด‚. เดตเดฟเดฆเตเดฏเดพเดญเตเดฏเดพเดธ-เด†เดฐเต‹เด—เตเดฏ เดฎเต‡เด–เดฒเด•เดณเดฟเดฒเตโ€ เด•เต‚เดŸเตเดคเดฒเตโ€ เดฎเต‚เดฒเดงเดจ เดจเดฟเด•เตเดทเต‡เดชเด‚ เดจเดŸเดคเตเดคเตเด•เดฏเตเด‚ เด—เตเดฐเดพเดฎเต€เดฃ เด…เดŸเดฟเดธเตเดฅเดพเดจ เดธเต—เด•เดฐเตเดฏเด™เตเด™เดณเตโ€ เดตเดฟเด•เดธเดฟเดชเตเดชเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเตเด‚ เด•เดพเดฐเตโ€เดทเดฟเด•เต‡เดคเดฐ เดคเตŠเดดเดฟเดฒเดตเดธเดฐเด™เตเด™เดณเตโ€ เดธเตƒเดทเตเดŸเดฟเด•เตเด•เตเด•เดฏเตเด‚ เดšเต†เดฏเตเดฏเตเดจเตเดจเดคเดฟเดจเตโ€Œ เดชเดฐเดฎเดฎเดพเดฏ เดฎเตเดจเตโ€เด—เดฃเดจ เดจเดฒเตโ€เด•เดฃเด‚.

"There is no joy in possession without sharing". Share this page.

Loading

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *